اجرای طرح اصلاح الگوی کشت، راهبردی هوشمندانه برای مدیریت مصرف منابع آب، خاک و افزایش بهره‌وری در واحد سطح و همچنین تامین امنیت غذایی پایدار را به دنبال دارد.
به باور کارشناسان در صورتیکه عوارض کشت های نادرست فعلی برای کشاورزان تبیین شده و کشت جایگزین هم معیشت آنان را تامین کند قطعا الگوی کشت با موفقیت اجرا خواهد شد.
به اعتقاد این متخصصان، تامین بازار فروش از طریق کشاورزی قراردادی و استفاده از ظرفیت بخش خصوصی به اجرای هرچه بهتر الگوی کشت کمک خواهد کرد و درصورت عدم پیش بینی این بخش با استمرار کشت محصولات پرآب بری نظیر شالی به واسطه صرفه اقتصادی آن برای کشاورز مواجه خواهیم بود.
با نگاهی به پیشینه کشاورزی گلستان در می یابیم عدم صرفه اقصادی کشت محصولی مانند پنبه باعث حذف آن و جایگزین محصولاتی مانند شالی شد بنابراین اجرای الگوی کشت در چنین شرایطی برای گلستان از اهمیت ویژه ای برخوردار است. «نسترن فرامرزی» مدیرعامل شرکت هماهنگ دشت گلستان بر این باور است که وضعیت آشفته کشاورزی نیازمند تغییرات گسترده و فعالیت در سطح کلان و سیاست های بالادستی است.
او معتقد است بخش خصوصی در اجرای طرح الگوی کشت می تواند به عنوان یک بازوی یاری رسان در کنار دولت قرار بگیرد. مشروح گفتگو با این کارشناس حوزه کشاورزی را در زیر بخوانید.
* الگوی کشت از چه منظر حائز اهمیت است؟
الگوی کشت در بخش کشاورزی موضوع بسیار مهمی است که به امنیت غذایی و مهمتر از آن امنیت غذایی پایدار ختم می شود از این رو اتخاذ یک تصمیم درست در این مورد و اجرای صحیح و اصولی الگوی کشت بسیار حائز اهمیت است چراکه با افزایش جمعیت و کمبود منابع پایه، ضرورت اجرای الگوی کشت و اصلاح الگوهای فعلی به شدت احساس می شود.
در اجرای سنجیده الگوی کشت می بایست محصولات کشاورزی با توجه به شرایط اقلیمی، خاک، آب و سایر عوامل تاثیر گذار، در مناطق مختلف کشت شوند.
امروزه پیشرفت تکنولوژی در همه بخش ها رخ داده و کشاورزی هم از این قاعده مستثنی نیست بنابراین استفاده از دستگاه های نوین در تولید بذر، آبیاری و غیره یکی از موضوعات مهم محسوب می شود که افزایش بهره وری و درآمد را برای کشاورز به دنبال دارد.
در حال حاضر محصولاتی که هیچ سنخیتی با اقلیم این منطقه ندارد کشت می شود که عواقب آن هدر رفت آب و از بین رفتن ساختمان خاک است
نکته بعدی اینکه تدوین یک برنامه جامع الگوی کشت در سیاست های بخش دولتی ضروری است. در کنار دولت، بخش خصوصی و شرکت های خدمات مشاوره ای هم می توانند در آموزش به کشاورزان پیشرو کمک کننده باشند البته مشروط به اینکه دولت هم به این بازوی یاری رسان اعتقاد داشته باشد.
در گذشته محصولاتی در استان گلستان کشت می شد که متناسب با اقلیم منطقه بود اما متاسفانه بنا به دلایلی که این محصول حذف شد و محصولات جایگزینی که هیچ سنخیتی با آب و هوای استان ندارند در این منطقه کشت می شود که عواقب آن هدر رفت آب و از بین رفتن ساختمان خاک است.
* نظرتان درباره احیا کشت پنبه به عنوان یک محصول استراتژیک در گلستان چیست؟
روزگاری گلستان را با سرزمین طلای سفید می شناختند. کشت پنبه به واسطه وجود کارخانجات صنایع تبدیلی و ریسندگی، اشتغالزایی بسیار بالایی را در استان به وجود آورده بود اما به مرور کشت این محصول در گلستان کمرنگ و محصولاتی نظیر شالی که یک گیاه پر آب طلب است، جایگزین آن شد که همین مساله باعث آسیب به آب و خاک منطقه شده است.
از طرفی کشاورزانی که در سالیان اخیر به کشت دوباره پنبه روی آوردند با چالش های زیادی مانند نبود بازار فروش، نبود بذر مناسب، هزینه های کارگری و نبود مکانیزاسیون روبرو شدند هرچند که امروزه یک رقم مناسب از این محصول تهیه و تولید شده اما مسئولان باید احیای آن را به صورت جدی تری در دستور کار بگذارند.
* به نظر شما اراضی حاصلخیز و غیر حاصلخیز گلستان مستعد کشت کدام محصول هستند؟
محصولاتی مانند گندم باید در بخش هایی از استان کشت شود که اراضی حاصلخیز داشته تا تناژ بالایی حاصل شود. در مقابل در اراضی با حاصلخیزی کمتر کشت محصولاتی مانند داروهای گیاهی یا شهرک های گلخانه ای توصیه می شود زیرا در کشت گلخانه ای افزایش تولید در واحد سطح بیشتر می شود و بهتر است این نوع کشت در خاک غیر حاصلخیز انجام شود زیرا در یک نوع از گلخانه ها زمین بتن می شود و به خاک احتیاجی نیست.
کشاورز اگر بداند محصولی وجود دارد که بدون از بین بردن منابع آب و خاک از آن به سود می رسد، قطعا به سمت کشت آن محصول روی می آورد
به عنوان مثال در شمال گنبد کاووس که خاک از حاصلخیزی زیادی برخوردار نیست می توان طرح شهرک گلخانه ای را اجرا کرد.
* بازار فروش محصولات کشاورزی چه نقشی در ترغیب کشاورز به کشت محصولی خاص دارد؟
کشاورز باید از بازار فروش یک محصول مطمئن باشد. در واقع کشاورز اگر بداند محصولی وجود دارد که بدون از بین بردن منابع آب و خاک از آن به سود می رسد، قطعا به سمت کشت آن محصول روی می آورد. وزارت جهاد کشاورزی باید به شدت در حوزه بازرگانی ورود کرده و به فکر تامین بودجه در این حوزه باشد و از ظرفیت هایی نظیر مجاورت گلستان با کشورهای حوزه CISبه خوبی بهره ببرد.
به نظر می رسد وضعیت آشفته کشاورزی نیازمند تغییرات گسترده در سطح کلان و سیاست های بالادستی است. همچنین تدوین برنامه جامع الگوی کشت و پای کار آوردن بخش خصوصی و ارائه مباحث آموزشی و ترویجی به کشاورزان و در نتیجه خرید محصولات هم می تواند ما را از این آشفتگی برهاند.
