الهام رئوفی فر- نویاب: افزایش چشمگیر دام‌ها به واسطه کاهش توان خرید مردم در کنار معضل کمبود سهمیه نهاده‌های دامی، دامداران گلستانی را نسبت به ادامه فعالیت در این حوزه مردد کرده است. از سوی دیگر تولید در بخش دامداری و دامپروری دشوار شده و از دیگر سو نهاده های دامی هم اندک و هم گران شده اند در نتیجه بسیاری کارشناسان معتقد هستند که خطر جدی این صنعت را تهدید می کند.
به گفته «حامد آل جلیل» مدیرعامل شرکت تعاونی کشاورزی دامداران آق‌قلا ظرف یک سال گذشته دست کم هشت دامداری این شرکت تعاونی اعلام ورشکستگی کرده و از این کسب و کار دست شسته‌اند صنعت دامپروری که روزی شغل غالب گلستانی‌ها بود امروز به دلیل شرایط خشکسالی و نبود مرتع برای چرای دام، کاهش برداشت علوفه زراعی و کمبود سهمیه خوراک دام دیگر شغل درآمدزا و مورد علاقه مردم نیست.
توضیح بیشتر درباره مشکلات پیش روی دامداران را از این دامدار صنعتی در این گفتگو جویا شدیم.
* درباره شرکت تعاونی دامداران آق قلا بگویید
توزیع نهاده‌های دولتی در سطح شهرستان بر عهده این شرکت تعاونی است بر این اساس ماهانه حدود هزار و ۵۰۰ تن نهاده‌های دامی سهمیه‌ای بین دامداران عضو در شرکت تعاونی توزیع می شود این شرکت تعاونی با سه هزار نفر عضو کار توزیع خوراک دام برای حدود ۱۵ هزار دام سنگین اعم از گاو، شتر و گاومیش در حدود ۲۰۰ هزار تا دام سبک اعم از گوسفند و بز را انجام می‌دهد.
یکی دیگر از مشکلات دامداران در این حوزه افزایش قیمت گوشت قرمز به واسطه کاهش توان خرید مردم است. در چنین شرایطی به دلیل کاهش فروش، افزایش داشته باشد که در صورت تداوم باعث خسارت دامداران می‌شود منع صادرات هم یکی از چالش‌های دامداران است که در کنار کمبود سهمیه خوراک دام و شرایط اقتصادی نامناسب دامدار باعث شده تا دام سبک و سنگین روی دست دامدار بماند تا جایی که امروز دامدار کلافه از افزایش تعداد دام، نگران آینده این صنعت و تاثیر آن در زندگی‌اش است.
* وضعیت خوراک دام سهمیه‌ای برای دامداران تحت پوشش شرکت تعاونی چگونه است؟
در دو سال اخیر نهاده‌های دامی وضعیت خوبی نداشت اما از اول سال این شرایط بحرانی‌تر شد زیرا با توجه به خشکسالی امسال شهرستان آق‌قلا که تاکنون قطب تولید جو در استان بود نتوانست مقدار مورد نیاز را از زمین‌های زراعی برداشت کند. واردات خوراک دام هم به خاطر تعداد زیاد دام‌ها جوابگوی نیاز دامداران نیست و از طرفی ذخیره بومی مانند جو و ذرت علوفه‌ای نداریم زیرا همان محدود میزانی که برداشت هم شد به استان‌های خراسان شمالی و سمنان فرستاده شد.
این شرایط همه دست به دست هم داده تا یک بسته کاه ۱۵ کیلویی الان برای دامدار ۷۵ هزار تومان تمام شود. در چنین اوضاع نابسامانی دامداران دیگر انگیزه‌ای برای ادامه کار ندارند. قیمت تمام شده یک بره پرواری برای دامدار بیش از چهار میلیون تومان است درحالی که فروش آن دو میلیون و ۵۰۰ هزار تومان برآورد می شود.
قیمت گاو آبستن نژاد صنعتی تا سال ۹۲ در دنیا سه هزار دلار بود درحالیکه قیمت این دام در حال حاضر ۷۰۰ دلار شده است به عبارتی ارزش دارایی دامدار از بین رفته است به رغم اینکه به دلیل مرغوبیت نژاد دام‌های ایران همه کشورهای همسایه طرفدار آن هستند دولت مانع صادرات دام می‌شود و این به مشکلات دامداران دامن می‌زند شاید به نظر نیاید اما دام سنگین ایران کم از دام کشورهای آلمان و فرانسه در بخش بهره‌وری شیر و گوشت ندارد.
* گفته می‌شود شیر دامداری‌های استان از کیفیت لازم برخوردار نیست، نظر شما در این با ره چیست؟
شیر دامداری‌های صنعتی از کیفیت لازم برخوردار است چیزی که باید کنترل شود بار میکروبی شیر است که بار میکروبی شیر دامداران صنعتی ما در حد استانداردهای جهانی است. اگر کشور منعی در صادرات نداشته باشد شیر دامداران مشکلی در کیفیت ندارد توتال جهانی یا بر میکروبی شیر زیر ۱۰۰ هزار واحد است که دامدار صنعتی گلستانی توان تولید کمتر از ۱۰۰ هزار را دارد. بسیاری از دامداران صنعتی استان روزانه بالای ۱۰ تن تولید شیر دارند و شیرهای صنعتی هیچ گونه مواد افزودنی ندارند.
* موافق حذف ارز دولتی از خوراک دام هستید؟
موافق با حذف ارز دولتی هستم چراکه به عقیده بنده پس از حذف ارز دولتی رانت از بین می‌رود. در حال حاضر کمبودی در توزیع نهاده نداریم، خوراک دام موجود در بازار وارداتی بوده و از کانال‌های غیر رسمی وارد کشور شده است. حالا باید دید که مشکل از سیستم توزیع شرکت تعاونی ست یا نهادهای نظارتی است که نتوانستند مچ دلال را بگیرند.
آزادسازی ارز دولتی به نفع دامدار و به ضرر مرغدار است چون مرغدار برای تولید با ارز آزاد باید گوشت سفید را کیلویی ۸۰ هزار تومان عرضه کند درحالی که گوشت بره با حذف ارز دولتی به کیلویی ۲۰۰ هزار تومان می‌رسد به صرف مصرف کننده است که در آن شرایط از گوشت قرمز استفاده کند بهتر است دولت پس از حذف ارز دولتی یارانه به دامدار بدهند، مانند سال ۹۱ که شیر در مدارس به صورت رایگان توزیع می‌شد و هزینه آن را دولت به دامدار پرداخت می‌کرد. با این اقدام سرانه مصرف شیر افزایش یافته هم چرخه اقتصاد دامداران می‌چرخد.
* مشکل توزیع خوراک دام در کجاست؟
ثبت هویت در سامانه بدون برنامه انجام شده است، در آق‌قلا ۲۰۰ هزار راس دام سبک و بالغ بز ۱۰۰ هزار دام هم در بخش وشمگیر پلاک کوبی در سامانه ثبت شده است در حالی که کل دام سبک این منطقه بیش از ۱۵۰ هزار راس نیست در چنین شرایطی که دولت در سامانه مشخص کرده، بسیاری از دلالان تعدادی بره را خریداری به قصد کشتار دام خرید می‌کنند و قبل از ذبح آن با پلاک کوبی در سامانه دام‌ها را ثبت می می‌کنند به این ترتیب سهمیه خوراک دام را این افراد دریافت و در بازار با قیمتی گران‌تر می‌فروشند. به نظر می‌رسد توزیع و سهمیه بندی خوراک دام را بر اساس آمارهای واکسیناسیون دام انجام دهند.
* در حال حاضر انجام واکسیناسیون دام رایگان است؟
فقط دامداران سنتی از واکسن رایگان استفاده می‌کنند اما برای دامداران صنعتی واکسیناسیون رایگان نیست که این هم در کنار سایر هزینه‌های دامداران وجود دارد. در حالی که در گذشته واکسیناسیون دامداری‌های صنعتی رایگان انجام می‌شد.
