نویاب– علی شریفی*: ریزگردها برای استان گلستان، امروز نه تنها یک تهدید بلکه یک خطر جدیست، که باید هرچه زودتر با همتی مضاعف برای آن چاره‌ای اندیشید.
هزینه‌های قصور در این اتفاق مهم بر کسی پوشیده نیست و اگر هرچه زودتر چاره‌ای اندیشیده نشود سلامت، زندگی و معیشت مردم و به ویژه ساکنین نوار شمالی استان گلستان به واسطه این پدیده شوم در معرض خطر است.
بروز ریزگردها در استان گلستان علل مختلفی دارد که باید به هر کدام از آنها در جای خود پرداخت و برای رفع هر کدام از آنها راه حلی به کار بست.
علاوه بر منشا خارجی این پدیده و هم جواری استان گلستان با صحرای قره قوم کشور ترکمنستان که تاثیر بسزایی در ایجاد این مشکل داشته و به عقیده کارشناسان مهم‌ترین دلیل بروز گرد و غبار در استان است، برخی مسائل داخلی نیز در این حوزه موثر است.
بر اساس آمارهای اعلام شده بیش از ۳۰۰ هزار هکتار از اراضی و مراتع شمال استان در معرض بیابانی شدن است که بیش از ۱۳۰ هزار هکتار آن منشا ریزگردهاست. عمده این اراضی در حوزه شهرستان‌های گنبد کاووس، مراوه تپه، گمیشان و آق قلا قرار دارد.
به علاوه بخش بزرگی از این ریزگردها در نتیجه خشک شدن تالاب‌ها و پهنه های آبی استان نظیر تالاب گمیشان، خلیج گرگان، آلاگل، آلماگل، آجی گل و … است که حدود ۶۰ هزار هکتار کانون ریزگردها داخلی را تشکیل می‌دهند.
کاهش پوشش گیاهی مراتع، که از یکسو به دلیل تغییر شرایط اقلیمی، کاهش بارندگی و از سوی دیگر فشار بیش از حدِ ظرفیت به مرتع و بهره برداری غیر اصولی و بی رویه از علل آنست، موجب می‌شود تا بخش زیادی از اراضی استان دچار کم پوششی یا بدون پوشش شده و عملاً به سمت بیابانی شدن میل کنند.
پدیده گرد و غبار و ریزگردها در استان گلستان، دیگر نه یک تهدید، که یک مشکل و معضل جدی است که باید بصورت فوری برای رفع آن اقدام کرد.
لذا فارغ از علل و عوامل تخریب که باید همزمان بدان پرداخته شود، امروز باید برای حل این مشکل بزرگ اقدامی عاجل بعمل آورد، چراکه اقدامات پراکنده، جزیره ای و کوتاه مدت به هیچ وجه نتوانسته و نمی‌تواند در این حوزه تاثیر مطلوبی داشته باشد.
هرکدام از دستگاه‌های ذیربط در این چهارچوب و بر حسب تشخیص کارشناسی خود، اقداماتی را در جهت مقابله با بیابانزایی به انجام رسانده اند ولی شاید چون وظیفه اصلی و سازمانی خود را بر اساس اولویت های دستگاه مربوطه تعریف کرده اند، برآیند کار تا به امروز چندان مثبت نبوده است.
به عنوان مثال اداره کل منابع طبیعی استان گلستان حسب وظیفه ذاتی خود در ۷ ۸ سال اخیر علاوه بر تولید و توزیع بیش از هشت میلیون اصله گونه های مرتعی، حدود ۹۰۰۰ هکتار بوته کاری و ۹۰۰۰ هکتار مدیریت هرزآب و ذخیره نزولات و …. را انجام داده است.
حتماً سایر ادارات نیز در چهارچوب کاری خود اقداماتی را صورت داده اند. ولی سرعت عوامل مخرب و آسیب زا و پیشروی این خطر بزرگ، بسیار فراتر از توان یک یا دو دستگاه اجرایی در استان است. کارشناسان راه حلهای متعددی برای مقابله با این پدیده ارائه کرده‌اند که از آنجمله می‌توان به ایجاد پوشش گیاهی در اراضی کم بازده و شور پسند، کاهش چرای بی رویه دام، حفظ حق آبه زیست محیطی تالاب ها ، ایجاد بادشکن و … اشاره کرد.
بنابراین پیشنهاد می‌شود در استان یک کارگروه ویژه برای مقابله با بیابان زایی و پدیده گرد و غبار شامل استانداری، آب منطقه‌ای، جهاد کشاورزی، محیط زیست، منابع طبیعی، دانشگاه مدیریت بحران و سایر دستگاه‌های های مربوطه تشکیل شود تا بتوانند علاوه بر تجمیع و هدفمند کردن فعالیت‌های های خود برای مقابله با این پدیده، مطالعه و برنامه‌ریزی هدفمند و اجرایی را به عمل آورده و در صدد جذب اعتبارات ملی بیشتر و ویژه‌ای برآیند و عملاً برای مقابله با این مشکل بزرگ یک متولی مشخص و پا به کار تعیین شود.
خوشبختانه می توان به این نکته اذعان داشت که ما در استان گلستان نیروهای متخصص و کارشناسان مجرب بسیار خوبی داشته و به علاوه شرکت‌های توانمند و کارآمدی نیز وجود دارند که با بهره‌گیری از متخصصین امر و داشتن امکانات مناسب می توانند در این حوزه نقش آفرینی کنند. بدیهی است قصور در این امر می‌تواند تبعات مختلف اجتماعی، بهداشتی، اقتصادی و…. برای استان در پی داشته باشد که امیدواریم این مشکل هرچه زودتر در مسیر رفع و بهبودی قرار گیرد.
- مدیرعامل صندوق حمایت از توسعه منابع طبیعی استان گلستان
