بازار واکسنهای صنعت دام، طیور و آبزیان کشور نیز مانند بسیاری دیگر از حوزه های تولیدی با مشکلاتی در تامین مواد اولیه مواجه است و این امر بر تولیدات داخل موثر بوده است. در حالی که به گفته «خداویردی معاون تشخیص و مدیریت درمان سازمان دامپزشکی» نیاز کشور به واکسنهای دام، طیور و آبزیان بین ۹ تا ۱۰ میلیارد دُز است تولید کنندگان داخلی معتقدند توان تولید بخش قابل توجهی از نیاز کشور را دارند. با این وجود برخی تولید کنندگان صنعت دام و طیور می گویند به طور کلی بالای ۹۰ درصد از واکسنهای مصرفی در این صنعت از خارج می آید و چند واکسن داریم که یک تا دو شرکت آن را تولید می کنند.
اگر جلوی واردات واکسنهای خارجی گرفته شود و از خط تولید برندهای داخلی حمایت شود قطعا در کمتر از ۵ تا ۶ سال نیازی به واردات واکسنهای دام و طیور نخواهیم داشت
همچنین برخی دیگر معتقدند واکسن سازهای داخلی در این حوزه چندان خود را به روز نکرده اند و تنها واکسنهای معمولی این صنعت را می سازند و واکسنهای اصلی غالبا وارداتی است. با این وجود فعالان حوزه واکسن سازی در بخش دام و طیور می گویند در صورتی که از تولید کننده ها حمایت شود توان تولید و تامین نیاز داخل را داریم. به طوری که «محمد کاوه ای» مدیر فروش یک موسسه تولیدکننده واکسن های دامی و طیور می گوید: با توجه به اینکه امسال بحث واردات مواد اولیه برای کشور سخت تر شده بود. از سوی دیگر شرکت ها از زمانی که همه گیری کووید-۱۹ شیوع پیدا کرد مشکلات تولید زیادی داشتند از آن طرف هم حجم بسیار زیادی از بودجه برای بحث تامین مواد اولیه شرکت های تولید کننده واکسن کووید مصرف شده بود. بر این اساس بازار مصرف داخلی نسبت به سالهای گذشته پایین تر بود.
دامپزشکی در خصوص عدم واردات واکسن هایی که در داخل توان تولید داریم اقدام کند
کاوه ای افزود: مشکل بعدی که غالبا در شرکتهای تولید کننده داخلی دیده می شود این است که محصولات مشابه وارداتی بسیار زیادی داریم. در حالی که بخصوص در واکسنهای دامی تولیدکنندگان داخلی توان تولید دارند اما واردات بی رویه در این واکسنها مشکل ساز شده و درخواست ما از سازمان دامپزشکی این است که در این زمینه اقداماتی انجام بدهند.
وی با تاکید بر اینکه بزرگترین چالش واکسن سازها الان واردات واکسن است، گفت: اگر جلوی واردات این واکسنها گرفته شود و از خط تولید برندهای داخلی حمایت شود قطعا در کمتر از ۵ تا ۶ سال نیازی به واردات نخواهیم داشت.
کاوه ای همچنین در خصوص کشورهایی که واکسن آنها در کشور مصرف می شود نیز اظهار داشت: واکسنهای وارداتی حوزه دام و طیور غالبا محصول ترکیه، و کشورهای اروپایی است. با این وجود اگرچه بسیاری مواقع تولید داخل به دلیل نبود مواد اولیه و تحریم هایی که هستیم به روز نیست و شاید به موقع به دست بازار مصرف نرسد اما اگر پیش بینی شود و ما تولید کنندگان بدانیم سهم بیشتر بازار قرار است از تولیدات داخل تامین شود خواهیم توانست نیاز داخل را تامین کنیم.
واکسن سازی یک صنعت استراتژیک و سودآور است بنابراین کشورهای بسیاری در این حوزه به خوبی کار می کنند
او همچنین در خصوص اصلی ترین تفاوت واکسنهای داخلی با محصولات وارداتی نیز گفت: از نظر کیفیت تفاوتی ندارد و تولیدات داخل بیشتر سویه های داخلی را پوشش می دهد. با این وجود قدمت بسیاری از برندهایی که الان داخل کشور تولید می شود بیشتر از وارداتی ها است و این نشان می دهد تا پیش از این سلامت و بهداشت جامعه دامی و حتی انسانی ما تامین شده است.
کشورهای حوزه CIS اصلی ترین متقاضیان واکسن دام و طیور ایران
کاوه ای همچنین در پاسخ به این سوال که از نظر تولید واکسن های دامی و طیور چه جایگاهی در دنیا داریم می گوید: در بخش طیور که الان اکثر واکسنهایی که نیاز است کامل است یعنی سبد زنجیره طیور ها کامل است و کشورهایی که متقاضی واکسنهای دام و طیور ما هستند غالبا کشورهای مثل حوزه CIS هستند.
او ادامه می دهد: اگرچه در حال حاضر به دلیل مشکلاتی که تولید کننده های صنعت دام و طیور در بحث تامین نهاده ها دارند حجم تولیدات خود را کاهش داده اند اما وقتی به ۲ سال گذشته برمی گیردیم می بینیم که مثلا حجم مصرف واکسن «گامبورو» یک میلیارد دز بوده است که چند شرکت داخلی کل نیاز را تولید و توزیع کرده اند.
کاوه ای می گوید: با این تفاسیر در بازار داخل می بینیم که بخصوص واکسنهای دام و طیور توسط شرکتهای داخلی تامین می شود و از سوی دیگر در دنیا هم بازار بسیار رقابتی است. به طوری که در اطراف ما روسیه خوب کار می کند، همچنین ترکیه اخیرا خوب کار می کند و بسیاری از کشورها در این حوزه خوب کار می کنند چون صنعت واکسن سازی یک صنعت استراتژیک است لذا سودآور هم هست.
اهمیت تدارک زنجیره سرد در تولید و انتقال واکسن به بازارهای صادراتی
او همچنین در این خصوص که برخی تولیدکننده های طیور می گویند عراق تولیدات ما را به بهانه شیوع همیشگی آنفولانزا در واحدهای تولیدی کشور برمی گرداند، می گوید: اینکه چه اتفاقی در بازار خارج از کشور رخ می دهد تحلیل خاص خود را دارد اما در کشور عراق الان سرم ضد مار و عقرب تولید ایران را به راحتی خریداری و استفاده می کنند. با این وجود شاید در مقاطعی برخی از کشورها سخت گیری های خاص خود را داشته باشند.
کاوه ای ادامه داد: موضوع بعدی بحث استانداردها است؛ یعنی یکسری استانداردها داریم که برای همه دنیا یکسان و مشابه است که مبنای تولیدات بهداشتی ما و دیگر مجموعه ها است. بنابراین اگه تولیدات واکسنی این استانداردها را داشته باشد نباید بازگشت محصول به کشور داشته باشیم.
او همچنین خاطر نشان کرد: علاوه بر این در بحث صادرات واکسن نیز اصل مهم این است که «زنجیره سرد» در نظر گرفته شود.
کاوه ای ادامه داد: به عبارت دیگر از زمانی که در اینجا واکسن تولید می شود تا زمانی که به مقصد برسد باید زنجیره سرد رعایت شود، اگر رعایت نشود ممکن است واکسن از بحث مقاومتی که ممکن است در آینده در دام و طیور ایجاد کند کاسته شود.
