اعظم محبی- نویاب: زیستگاه آبی خلیج گرگان در منتهی الیه غرب گلستان سال‌ها است که گرفتار چالش‌هایی از جمله کمبود آب برای تجدید حیات آبزیان، شکار بی رویه، لایروبی نکردن کانال های آبرسان شده و افزایش تعداد آب بندان و مزارع پرورش ماهی در بالا دست شده شرایط بحرانی را برای این اکوسیستم منحصر به فرد ایجاد کرده است.
حال ناخوش این بوم سازگان سبب شده تا بومیان منطقه و علاقه مندان به طبیعت فریاد دادخواهی سر دهند ولی تاکنون صدای آن ها به گوش کسی نرسیده است.
براساس داده های سازمان نقشه برداری کشور بیش از ۲۷ درصد از وسعت ۴۰۰ کیلومتر مربعی خلیج گرگان در سال های اخیر خشک شده و کم توجهی به آن بحران کم آبی را تشدید خواهد کرد.
بنا بر آخرین ارزیابی کارشناسان حوزه اقیانوس شناسی به ازای یک سانتی متر کاهش سطح تراز آب دریای خزر حدود یک کیلومتر مربع از وسعت خلیج گرگان کاهش می یابد و با افزایش رو به رشد گرمایش زمین و تغییرات اقلیمی و در نتیجه کاهش سطح تراز آب دریا خزر امکان بیشتر شدن پهنه های خشک خلیج گرگان محتمل تر می شود.
رسوب برداری و لایروبی کانال چپاقلی و آشوراده و احیا و لایروبی مجدد کانال خوزینی در راستای احیای خلیج گرگان به عنوان سه طرح پیشنهادی کارشناسان سال ها است در نهادهای اجرایی و علمی استان مطرح و در خصوص آن ساعت ها سخن گفته شده است اما باید بپذیریم تا این راهکارها عملی نشود خبری از احیا خلیج گرگان نیست.
بر همین اساس برای حل بحران خلیج گرگان و لایروبی آن ۹۰۰ ملیارد تومان در ستاد ملی تالاب ها پیش بینی شده اما با گذشت بیش از یک سال از این مصوبه، هیچ اعتباری در این زمینه اختصاص نیافته است.
خلیج گرگان به صحرای بی آب و علف تبدیل می شود
نماینده مردم غرب گلستان در مجلس شورای اسلامی هم در تذکری شفاهی در صحن علنی مجلس، بیان کرد: تذکرهای قبلی ما در مورد نابودی خلیج گرگان در دولت قبل نتیجه‌ای جز برگزاری جلسات پی در پی به دنبال نداشت.
عبدالجلال ایری افزود: ستاد احیای تالاب میانکاله و خلیج گرگان هزار میلیارد تومان برای احیای این دریاچه ها تصویب کرد اما دریغ از پرداخت حتی یک ریال، فقط جلسات پشت سر هم برگزار کردند.
وی اظهار کرد: خلیج گرگان حدود ۲۶۰۰ سال قبل تشکیل شده است و ما در سال ۱۴۰۰ به عنوان نیروهای تصمیم گیر این کشور باید تصمیم درستی اتخاذ کنیم، متاسفانه این خبر را باید بدهم که بندر ترکمن و بندر گز ارتباط دریایی خود را با دریای خزر از دست داده‌اند و این یک فاجعه زیست محیطی است.
ایری گفت: این موضوع باید با فوریت در لایحه بودجه سال ۱۴۰۱ و جلسات ستاد احیای میان کاله مورد توجه قرار گیرد.
نجات خلیج تسریع شود
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای گلستان هم گفت که با وجود گذشت یک سال از اتخاذ مصوبات نجات خلیج گرگان در شورای عالی آب به عنوان یک ضرورت برای احیای این پهنه آبی، اجرای این مصوبه‌ها کمتر از حد انتظار و نگران‌کننده است.
سیدمحسن حسینی خواستار کمک دستگاه‌ها و سازمان‌های مرتبط برای جمع بندی بهتر و تسریع در نجات خلیج گرگان شد.
حسینی همچنین نوسانات کاهش سطح آب دریای خزر را ناشی از افزایش دما، نبود هماهنگی در ورود آب رودخانه ولگا به دریای خزر عنوان کرد و افزود: نوسانات کف دریای خزر باید مورد مطالعه بیشتر قرار بگیرد.
بندر ترکمن ۷۰۰ متر از دریا فاصله گرفت
مدیر بنادر و دریانوردی استان گلستان هم گفت: هفت سال پیش سازمان بنادر پس از انجام مطالعات، زنگ خطر خشک شدن خلیج گرگان را به صدا در آورد و لایروبی را اقدام ضروری برای حفظ این خلیج دانست اما سازمان حفاظت محیط زیست مجوز لایروبی را صادر نکرد.
اله یار اسعدی ادامه داد: اردیبهشت امسال پس از گذشت نزدیک به هفت سال سازمان حفاظت محیط زیست کشور، لایروبی را اقدام عاجل برای احیای خلیج گرگان اعلام و مجوز لایروبی صادر شد.
اسعدی با بیان اینکه متولی اجرای طرح لایروبی خلیج گرگان سازمان بنادر و دریانوردی است، افزود: برای انجام این کار نیاز به ۹۰۰ میلیارد تومان اعتبار دارد اما تا کنون ریالی برای آن پرداخت نشده است.
وی گفت: تمام ظرفیت‌های لازم برای انجام لایروبی خلیج گرگان در استان وجود دارد و قدم های اولیه برای استفاده از لایروب کاتر ساکشن که در استان مازندران فعالیت می‌کند، برداشته شده است.
مدیر بنادر و دریانوردی گلستان با بیان اینکه استاندار هفته اخیر از ستاد مدیریت بحران درخواست کرد ۱۰۰ میلیارد تومان اعتبار برای آغاز لایروبی خلیج گرگان اختصاص دهند، افزود: به محض تخصیص اعتبار کار را آغاز و در مدت ۱۸ ماه آن را به سرانجام خواهیم رساند.
اکنون بنادر گز و ترکمن ۵۰۰ تا ۷۰۰ متر از آب فاصله گرفته و اسکله‌ها در خشکی قرار دارند و پسروی آب دریا تا ۱۵ سال آینده هم ادامه دارد
خلیج گرگان ردیف اعتباری ندارد
مدیرکل حفاظت محیط زیست گلستان هم به خبرنگار نویاب گفت: طی سال های گذشته آب دریای خزر کاهش یافته و در این راستا ۱۵ هزار هکتار از مساحت خلیج گرگان خشک شده است.
محمدرضا کنعانی افزود: در حال حاضر لایروبی خلیج گرگان جزو اولویت های وزرات خانه است و هیچ منع قانونی برای انجام آن وجود ندارد.
در سال ۱۴۰۰ هیچ ردیف بودجه مستقلی برای لایروبی خلیج گرگان در نظر گرفته نشده است
وی افزود: در سال ۱۴۰۰ هیچ ردیف بودجه مستقلی برای لایروبی خلیج گرگان در نظر گرفته نشده اما وزرات خانه های مربوطه موظف هستند این پروژه را در دستور کار خود قرار دهند.
کنعانی همچنین تصریح کرد: طبق مطالعات مرکز اقیانوس شناسی لایروبی کانال های خلیج گرگان موجب افزایش کمیت آب نخواهد شد اما گردش آب را افزایش می دهد.
مدیرکل حفاظت محیط زیست گلستان برآورد حقابه زیست محیطی تالاب های استان را جزو مطالبات سازمان حفاظت محیط زیست دانست و ادامه داد: مطالبه حقابه زیست محیطی تالاب های استان به وزارت نیرو ارسال شده و در صورت عدم تامین این تالاب های به وضعیتی مشابه خلیج گرگان دچار خواهند شد.
علی رغم این که خلیج گرگان با مرگ تدریجی و نیستی دست و پنجه نرم می کند اما هیچ اعتباری برای لایروبی آن در لایحه بودجه ۱۴۰۱ در نظر گرفته نشده و امیدواریم در سفر رئیس جمهور به استان این مسأله پیگیری شود تا بخشی از آلام این پهنه آبی کاهش یابد.
