هنگامه خاندوزی، نویاب: کمبود منابع آبی و بحران خشکسالی باعث شده که جهاد کشاورزی گلستان به دنبال ارائه روش های نو برای کشت محصولات کشاورزی باشد. یکی از محصولاتی که از لحاظ اقتصادی برای کشاورز درآمد خوبی به همراه دارد و از طرفی می تواند تامین کننده بخشی از امنیت غذایی برای کشور باشد، برنج است، اما کشت برنج به روش غرقابی و پرآب بر بودن، مشکلات زیادی را برای آب های زیرزمینی فراهم ساخته و خطر فرسایش خاک و خشکسالی را پیش رو دارد.
به همین دلیل مسئولان جهاد کشاورزی گلستان که در معرفی کشت جایگزین این محصول چندان موفق نبودند، خشکه‌کاری را روشی جایگزین برای کاهش مصرف آب معرفی کردند اما کشاورزان استقبالی از خشکه‌کاری نکرده و هنوز به مزیت‌های آن آشنا نیستند.
بسترها مهیا نیست
مهدی عرب کشاورز گلستانی که به روش سنتی کشت شالی دارد در خصوص اینکه چرا خشکه کاری را جایگزین نمی کند به خبرنگار نویاب گفت: روش خشکه کاری را تجربه نکردم اما از دیگران شنیدم که نیازمند سیستم های آبیاری است برای کشاورز که درآمدش محدود است صرفه اقتصادی ندارد از طرف دیگر ما نمی دانیم این روش تا چه میزان جوابگو خواهد بود و آیا به تناژ مناسب و برداشت خوب خواهد رسید یا خیر؛ البته از آنجا که زندگی کشاورزان از این راه تامین می شود قادر به ریسک نیستند.
خشکه‌کاری روشی جایگزین برای کاهش مصرف آب است
دبیر خانه کشاورز نیز در خصوص خشکه کاری برنج و عدم استقبال کشاورزان از این روش گفت: جهاد کشاورزی بستر و شرایط را برای خشکه کاری برنج مهیا نکرده است این روش برای کشاورز نشناخته است و او نمی داند با کشت شالی در این روش از چه بذر و سمومی استفاده کند و حتی دوره رویش، عملکرد و کیفیت شالی به روش خشکه کاری چه میزان است.
علی قلی ایمانی با بیان اینکه اگر خشکه کاری روش خوبی بود و کشاورز به سود مناسب می رسید از دو هزار هکتار به ۳۰۰ هکتار نمی رسیم.مصرف آب در خشکه کاری نیز با توجه به عملکرد محصول بالا است، چعلاوه بر اینکه آفت زدایی آن هزینه های بسیار سنگینی برای کشاورز به همراه دارد.
مصرف آب بالاست
دبیر خانه کشاروز گلستان با بیان اینکه میزان عملکرد آب و برداشت محصول را اگر با هم مقایسه داشته باشیم، در روش خشکه‌کاری بهره‌وری از میزان مصرف آب کمتر است، بیان کرد: اگر با روش سنتی هشت متر مکعب آب برای کشت برنج مصرف شود هشت تن محصول می توانیم برداشت کنیم، در روش خشکه کاری با مصرف هفت مترمکعب آب چهار تن برداشت برنج به دست می آید که نشان می دهد راندمان محصول کمتر است.
ایمانی بیان کرد: علاوه بر این زیرساخت ها برای خشکه کاری برنج در گلستان مهیا نیست اگر دولت به کشاورز پیشنهاد می کند که در این نوع کشت از روش سیستم های آبیاری بارانی استفاده کند، برای این مساله یک کشاورز باید ۵۰ الی ۶۰ میلیون هزینه کند.
برخلاف نظر دبیر خانه کشاورز گلستان، کارشناسان در خصوص کشت برنج به روش خشکه کاری اعتقاد دیگری دارند و معتقد هستند اگر کشاورزان هنوز از این روش استقبال نداشتند به دلیل ترویج ضعیف جهاد کشاورزی است .
عدم توجیه خشکه کاری
علی جبلی کارشناس اقصاد کشاورزی در گفتگو با خبرنگار نویاب با بیان اینکه مصرف آب در خشکه کاری برنج بسیار کمتر از کشت سنتی این محصول است و در کشت برنج به روش خشکه کاری علاوه بر حفظ سفره های آب زیر زمینی، مزیت های خوبی به همراه دارد، گفت: در چند سال گذشته کشت برنج به صورت خشکه‌کاری انجام و مشکل خاصی گزارش نشده است.
اگر با روش سنتی هشت متر مکعب آب برای کشت برنج مصرف شود هشت تن محصول می توانیم برداشت کنیم، در روش خشکه کاری با مصرف هفت مترمکعب آب چهار تن برداشت برنج به دست می آید
جبلی با بیان اینکه به جز کمی کاهش عملکرد محصول و عدم کنترل علف های هرز آن هم به دلیل سمومی که در بازار وجود دارد، خشکه کاری برنج بسیار معقول‌تر و به صرفه‌تر از روش سنتی است، گفت: استان گلستان با توجه به تغییر آب و هوایی و خشکسالی که در پیش دارد به جز مناطقی از بندرگز و کردکوی که دارای آب های دائمی هستند، کشت شالی به روش سنتی معقول نیست از سوی دیگر کشاورز در خصوص کشت شالی به روش خشکه کاری توجیه نیست برای همین ترس و واهمه برای کشت برنج با این روش دارند و جهاد کشاورزی نیز اقدام مناسبی برای ترویج این مساله در بین کشاورزان نداشته است.
تحقیقات گسترده برای بالا بردن عملکرد خشکه کاری برنج
رئیس جهاد کشاورزی گلستان نیز معتقد است میزان مصرف آب در روش خشکه کاری برنج بسیار کمتر از روش غرقابی است، مثلا اگر در روش غرقابی ۱۵ هزار مترمکعب آب مصرف می شود، در روش خشکه کاری به هف هزار و ۶۰۰ متر کاهش می یابد. در روش خشکه کاری برنج کاهش عملکرد ۲۰ درصدی را شاهد هستیم.
محمد برزعلی با بیان اینکه چند سالی است که تحقیقات در این زمینه آغاز شده تا بتوانیم عملکرد خشکه کاری را افزایش دهم که هم اقتصاد کشاورز تامین شود و هم دستاورد بزرگی برای مدیریت مصرف آب داشته باشیم، ابراز داشت: ۳۵۶ هکتار از اراضی گلستان خشکه کاری برنج انجام می شود همچنین در سال‌های گذشته برای حمایت‌های یارانه‌ای به کشاورزان لوله گذاری آبیاری نوین در سطح هشت هزار هکتار از اراضی گلستان انجام شده و امسال هم ۱۲ هزار هکتار برای آبیاری تحت فشار در دست اقدام بوده که نیازمند ۵۰۰ میلیارد تومان اعتبار است.
وی با اعلام اینکه برای آینده برنامه‌ریزی‌هایی انجام شده تا سطح ۵۰ هزار هکتار از اراضی گلستان تحت آبیاری نوین قرار بگیرد، گفت: جهاد کشاورزی تلاش می‌کند با حمایت‌های دولتی و دادن وام‌های قرض‌الحسنه کشاورزان استان را حمایت کند تا بتوانند سطوح بیشتری از اراضی خود را به سیستم‌های آبیاری نوین مجهز کنند.
ضرورت حمایت دولت از خشکه کاری
نماینده مردم گرگان و آق قلا در مجلس شورای اسلامی نیر به اهمیت ترویج خشکه کاری برنج در گلستان تاکید کرد و گفت: با توجه به خشکسالی های اخیر و محروم شدن گلستان از کشت شالی، جهاد کشاورزی گلستان باید کشت جایگزین به کشاورز معرفی کند. متاسفانه گلستان از صنایع بزرگ محروم مانده و با توجه به اینکه بیشتر اقتصاد استان بر مبنای کشاورزی است، دولت باید به دنبال تقویت این بخش باشد.
رمضانعلی سنگدوینی در گفتگو با خبرنگار نویاب با بیان اینکه گلستان در سال های اخیر با توجه به تغییر آب و هوایی، با خشکسالی مواجه است و به همین دلیل ضروت دارد که به سمت کشت محصولاتی برویم که نیاز آبی کمتری دارد. کشت برنج یک محصول پرآب است که در استان رواج دارد همچنین سال ها است که کشت شالی در میان کشاورزان گلستانی به دلیل درآمد اقتصادی نسبت به سایر محصولات زراعی با استقبال بیشتری مواجه می شود.
در روش خشکه کاری برنج کاهش عملکرد ۲۰ درصدی را شاهد هستیم
وی ضمن بیان این مساله که باید کشت برنج به سمت خشکه کاری برود، گفت: از زمانی که گلستان را از کشت شالی محروم کردند خشکه کاری برنج یکی از مصوبات و دستورات دولت برای گلستان بود که تاکنون اجرایی نشده است.
مکانیزاسیون سیستم آبیار
نماینده مردم گرگان و آق قلا در مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه با مکانیزاسیون سیستم آبیاری جهاد کشاورزی گلستان می تواند شرایطی را فراهم کند تا کشاورزان به سمت خشکه کاری برنج ترغیب شوند، بیان کرد: کشت محصولات کم آب بر، مکانیزاسیون سیستم آبیاری، یکپارچه سازی و زهکشی اراضی از اهداف جهاد برای کنترل کم آبی و خشکسالی است همچنین استان های شمالی به عنوان تامین کننده امنیت غذایی کشور هستند و لذا باید به دنبال تقویت بخش کشاورزی در این استان ها باشد
روش خشکه کاری برنج اگر چه می تواند جایگزین خوبی برای کشت برنج به روش سنتی باشد، اما با توجه به مشکلاتی که دارد هنوز نتوانسته همراهی کشاورزان را به همراه داشته باشد و این نشان‌گر این مساله است که جهاد کشاورزی باید با حل مشکلات پیش رو و سرمایه گذاری در این زمینه، برای ترویج خشکه کاری برنج تلاش دو چندان داشته باشد.
