به گزارش نویاب، هرچند رخداد اجتماعی، مهاجرت در همه جوامع و زمان‌ها مطرح بوده اما ماهیت، دلایل و آثار آن در جوامع مختلف یکسان نیست. رخداد مهاجرت به خارج از کشور، فرآیندی چند مولفه‌ای است که عوامل مختلفی بر آن تاثیر دارند و نباید چنین تصور شود که تصمیمات فردی و منافع محدود و شخصی افراد به تنهایی سبب ایجاد موج مهاجرت از ایران به سمت دنیای پیشرفته می‌شود.
رشد فزاینده آمار فارغ‌التحصیلان بیکار و جویای شغل، مواجهه قشر تحصیلکرده با بی‌پولی و نبود شغل، افزایش مشکلات معیشتی برای جوانان مجرد و البته برای زوج‌های جوان تحصیلکرده، تنگنای ابراز آزادانه مطالبات اجتماعی و انسانی و سیاسی و اقتصادی و از دست رفتن چشم‌اندازهای روشن و امیدوارکننده از جمله فهرست طولانی مهاجرت جوانان ایرانی به خارج از کشور است. در این خصوص با «محمد جواد پاکمنش»، «مدیرعامل ویرا زیست پاک کاسپین» به گفتگو نشستیم که در ادامه خواهد آمد.
* آیا فراگیری و همه‌گیری مهاجرت در کشور را قبول دارید؟
«مهاجرت» در لفظ و ظاهر خودش امری بسیار شخصی تلقی می‌شود و هر فرد آزاده‌ای می‌تواند تصمیم به مهاجرت بگیرید یا در وطن و کشورش بماند. عنوان «مهاجرت» فعلی خوب و یا فعلی بد تلقی نمی‌شود بلکه یک امر کاملاً شخصی است.
برخی آمارهای رسمی بیانگر مهاجرت ماهیانه ۱۰۰ پرستار از کشور است
اما موضوعی که در حال حاضر در جامعه ایران در حال اتفاق است فرار از کشور بوده و این رویه حادتر از مهاجرت است لذا باید برای آن چاره اندیشی کرد؛ فرآیندی ناراحت کننده و ترسناک که آرام آرام در حال همه‌گیری و فراگیری است. برای خودم که در رشته علوم آزمایشگاهی و حوزه سلامت دارای استارتاپ هستم و در بخش خدمات سلامت دیجیتال فعال فعالیت می‌کنم مقوله فرار از کشور و یا مهاجرت امری ملموس و غیرقابل انکار است.
تعداد زیادی پرستار و پزشک از کشور در حال خارج شدن هستند و این موضوع نگران کننده است. برخی آمارهای رسمی بیانگر مهاجرت ماهیانه ۱۰۰ پرستار از کشور است که مجموع سالانه آن حداقل به هزار و ۲۰۰ پرستار می‌رسد. به علت آنکه در سال‌های نه چندان دور و براساس آمارهای رسمی ایران در حال پیر شدن است؛ به واقع در ۲۰ تا ۳۰ سال آینده چه کسی قرار است به سالمندان و کهنسالان کشور خدمات پرستاری ارائه کند. چه کسی باید امور تزریق و یا درمان این گنجینه‌های پا به سن گذاشته را انجام دهد.
* آیا به صورت مصداقی می توانید به افزایش تمایل به مهاجرت اشاره کنید؟
در شرکت استارتاپی ما پنج کارآموز داریم و بر اساس مصاحبه و گفتگوهای انجام شده برای ما محرز شده که سه یا چهار نفر از این افراد پس از تکمیل تحصیلات به دنبال مهاجرت از کشور هستند. شرایط به گونه‌ای پیش رفته است که دانشجویان راهی به جز مهاجرت ندارند.
هرچند سختی‌های دوری از خانواده و پذیرش فرهنگ جدید چالش جدی برای آنها تلقی می‌شود، خانواده‌ها باید هزینه‌های سرسام‌آور و هنگفتی انجام دهند و پول را به یورو و پوند و دلار تبدیل کنند تا فرزندان آنها بتوانند عازم کشورهایی شوند که در گذشته هیچ نشانی از آنها نبوده است.
* به عقیده شما بیشترین مقاصدی که مهاجران ایرانی به سراغ آن می روند چه کشورهایی هستند؟
در گذشته مهاجرت به این نحو بود که متقاضیان به دنبال کشورهایی بودند که اقتصاد بسیار قوی داشتند و هر فردی می‌توانست این کشورها را تشخیص دهد. به عنوان مثال مهاجران به فکر حضور در کشورهای آلمان و آمریکا بودند تا به سطح رفاه و درآمد بیشتری برسند. در کشورهایی که اگر یک کارگر یک سال کار کند می‌تواند یک خودرو یا یک منزل مسکونی خریداری کند هرچند اگر مالیات زیادی پرداخت کند.
اما در کشور ما اگر یک کارگر یک سال به صورت مستمر و حتی اضافه کاری هم انجام دهد ۱۲۰ میلیون تومان حقوق دریافت می‌کند که نیمی از قیمت یک دستگاه پراید هم نمی‌شود. در سنوات گذشته پس از آلمان و آمریکا، مقصد فارغ التحصیلان و دانشجویان ایرانی کشورهای دبی و عمان بود اما موضوع مهاجرت و یا فرار از کشور آنچنان داغ شده است که الان کشورهایی مانند ارمنستان و ترکیه هم به دنبال جذب نیروی انسانی متخصص ایرانی هستند.
* دلایل زیادی برای گسترش مهاجرت عنوان می شود، از نظر شما چه مباحثی به رویه مهاجرت شتاب می بخشد؟
چند سال پیش اینترنت به مدت هشت روز در کشور قطع شد و این موضوع خسارت‌های پرشماری را به زیرساخت‌های اقتصادی کشور وارد کرد و هزاران نفر در حوزه اقتصاد آنلاین با ضرر و زیان‌های هنگفتی روبرو شدند. البته شرایط در حال حاضر هم شرایط بهتر نیست، شکل محدودیت در دسترسی تغییر کرده و فیلتر شده است. الان باید شرکت‌های مختلف در حوزه های گوناگون به دنبال کارشناس وی‌پی‌ان باشند تا بتوانند با دنیای خارج ارتباط برقرار کنند و به اینترنت برسند. هر کسی بخواهد در کسب و کار آنلاین حضور داشته باشد، دو الی سه ساعت زمان می‌برد تا به اینترنت جهانی وصل شود.
در روزگاری جوانان زیر ۲۰ سال در این کشور با ارائه خدمات و فروش انواع کالاها به فکر درآمد بودند و کورسویی از امید در بین‌شان وجود داشت اما با فیلترکردن اینترنت امید را از این جوانان و نوجوانان گرفته‌ایم. ما همه مسائل را در کشور امنیتی می‌بینیم، اینترنت در ایران امنیتی شده و این یک معضل بزرگ است.
چالش بزرگتر آن است که هیچ نهاد و ارگانی مسئولیت قطع اینترنت را بر عهده نمی‌گیرد، وزارت ارتباطات و یا دستگاه‌های امنیتی هیچ کدام خود را متولی این کار نمی‌دانند. وقتی اینترنت یک کشور قطع باشد دریچه ورودآن کشور و شرکت های آن به جهان مسدود است.
اکثریت انسان‌هایی که در اطرافیان آنها سابقه مهاجرت وجود دارد، یقیناً به این فرایند فکر می‌کنند
با تکنولوژی نمی‌شود، مقابله کرد. روزگاری تلویزیون را یک جعبه جادویی می‌دانستند و در ادامه برخوردهای سختگیرانه‌ای با ماهواره و ویدئو انجام شد اما هیچ کدام از این رفتارهای غیرمنطقی موثر واقع نشد. متولیان باید بدانند که اگر مانع ورود تکنولوژی از مجرای قانون شوند این تکنولوژی از «دودکش خانه» و یا «مجاری دیگر» وارد می‌شود. چرا باید سالانه میلیاردها تومان هزینه کنیم تا جلوی اینترنت را بگیریم!
* شرایط اقتصادی کشور را چطور ارزیابی می کنید، آیا شما به مهاجرت فکر می کنید؟
اقتصاد ما مبتنی بر نفت است و این وحشتناک‌ترین دغدغه فراروی ایرانیان است. اگر چند سال دیگر نفت ما را کسی نخرد که در حال حاضر هم در فروش آن با مشکل روبرو هستیم، باید چه کنیم. باید پول فروش نفت در حوزه نوآوری و فناوری‌های نوین سرمایه‌گذاری کنیم اما شاهد آن هستیم که پول فروش نفت در جاهای غیرضروری هزینه می‌شود.
هر جامعه‌ای چهار سرمایه دارد سرمایه اقتصادی، انسانی، اجتماعی و نمادین، تحولات و بررسی‌ها نشان دهنده آن است که همه این سرمایه‌ها در ایران در حالت نزولی خود قرار گرفته‌اند. افت این سرمایه‌ها زنگ خطر بزرگی برای آینده اقتصاد ایران است.
اکثریت انسان‌هایی که در اطرافیان آنها سابقه مهاجرت وجود دارد، یقیناً به این فرایند فکر می‌کنند. من تلاش می‌کنم تا آخرین روزنه امید در این کشور بمانم و به این مملکت خدمت کنم و اگر مجبور به مهاجرت شدم، دِینی به گردن من نباشد و حداقل سه الی چهار سال آینده به تلاش خود ادامه خواهم داد.
