نویاب؛ اعظم محبی: استان گلستان علاوه بر ظرفیت‌های متعدد در بخش‌های کشاورزی، دامپروری، شیلات و گردشگری، دارای معادن منحصر به فرد در کشور و حتی خاورمیانه بوده که از آن جمله می‌توان به معادن صدف کوهی و یُد اشاره کرد.
در کنار این مواد، معادن زغال سنگ، سنگ‌های تزئینی، شن و ماسه، سنگ لاشه، سنگ نسوز، آلوویوم، سیلیس، خاک رس، واریزه کوهی و مخلوط کوهی هم وجود داشته که هر کدام می‌تواند اشتغال خوبی را برای استان ایجاد کند.
طی سالیان اخیر بهره برداری مطلوب و مؤثری از معادن گلستان به خصوص در زمینه معدن صدف کوهی و ید انجام نشده و این مواد به صورت خام صادر و یا به استان‌های دیگر ارسال می‌شوند.
نبود نقشه راه جامع برای افزایش بهره وری، ارزش افزوده و صادرات و فرآوری از جمله مشکلات پیش روی این معادن در استان است.
یقیناً سرمایه‌گذاری در بخش معادن گلستان می‌تواند راهگشای بسیاری از گره‌های درآمدی و اشتغال زایی باشد.
به اعتقاد کارشناسان اجرای طرح‌های مطالعاتی و تحقیق و پژوهش در دو ماده معدنی ید و صدف کوهی می‌تواند، گلستان را از خام فروشی این دو محصول نجات دهد.
استفاده از ظرفیت بخش خصوصی و ورود سرمایه گذاران می‌تواند سیر تحولی معادن گلستان را شتاب داده و سبب ارزآوری و اشتغال مردم بومی شود.
ضرورت ایجاد صنایع تبدیلی معدنی
همجواری گلستان با مسیرهای آبی مانند بندر امیرآباد و کریدورهای ریلی مانند خط راه آهن اینچه برون و مسیر kTI و همچنین مجاورت با کشورهای مشترک‌المنافع از جمله مزایای فرآوری بخش معدن استان است.
نماینده مردم علی آبادکتول در مجلس شورای اسلامی در این خصوص به گفت: از جمله مشکلاتی که در کشور از جمله گلستان داریم، خام فروشی است و امیدواریم در برنامه هفتم توسعه بتوانیم این معضل را برطرف کنیم.
رحمت اله نوروزی افزود: باید صنایع تبدیلی در تمام زمینه‌ها از جمله کشاورزی و معدنی و غیره ایجاد شده تا ارزش افزوده نصیب همان استان شود و صنعت آمایش در این زمینه می‌تواند کمک کند.
۶۵ معدن فعال در گلستان
سرپرست معاونت امور معادن و صنایع معدنی اداره کل صمت گلستان هم در این خصوص به گفت: در گلستان ۶۵ معدن وجود داشته که در شهرستان‌های رامیان، آزادشهر، مینودشت، علی آبادکتول، گالیکش، گنبدکاووس، کلاله، آق قلا و مراوه تپه واقع شده‌اند.
رضا حسنی نسب ظرفیت اسمی کل معادن استان را دو میلیون و ۹۲۵ هزار و ۷۶۰ تن اعلام کرد.
وی با بیان اینکه ۱۶ معدن زغال سنگ در استان وجود دارد، گفت: پنج معدن ید در استان داریم که شامل اینچه یک و دو در آق قلا، صوفی کم در آق قلا، آق وند و خواجه نجف دو در گنبدکاووس است.
معادن زغال سنگ مشکل نقدینگی داشته و ماشین آلات آنها فرسوده استحسنی نسب ادامه داد: تنها ید در گلستان قابلیت صادرات داشته و سایر محصولات به دیگر استان‌های ارسال می‌شوند.
وی با بیان اینکه هر فردی که اکتشاف انجام داده و به نتیجه برسد می‌تواند پروانه بهره برداری بگیرد، گفت: براساس ذخایر اسمی معدن و همچنین با توجه به نرخ بازگشت سرمایه از پنج الی ۲۵ سال بهره‌برداران می‌توانند پروانه اخذ کنند.
اشتغال ۱۷۰۰ نفر در معادن گلستان
وی از اشتغال هزار و ۷۰۰ کارگر در معادن استان خبر داد و افزود: بیشتر معادن استان کل سال فعال هستند.
حسنی نسب در خصوص مشکلات معادن هم گفت: معادن زغال سنگ مشکل نقدینگی داشته و ماشین آلات آنها فرسوده است و همچنین قیمت زغال ثابت و هزینه‌ها بالا رفته اما قیمت فروش تغییر نکرده است.
وی ادامه داد: معادن صدف کوهی تنها تک استفاده شده و فقط در خوراک دام و طیور استفاده می‌شوند لذا باید مطالعات و تحقیقات علمی برای آن انجام شود.
حسنی نسب مشکل معادن ید را محیط زیستی و معضل پساب عنوان کرد و گفت: باید پساب ید به زمین تزریق شده یا تبخیر شود.
وی در خصوص معادن سیلیس هم توضیح داد که کاربرد این محصول تنها در کارخانه‌های سیمان بوده و به اندازه مصرف آنها باید این ماده استحصال شود.
حسنی نسب در مورد سنگ لاشه هم گفت: به دلیل پایین‌تر بودن قیمت مصالح رودخانه‌ای و زمین‌های کشاورزی، کمتر از سنگ لاشه و مخلوط کوهی و مانند آن استفاده می‌شود.
صدف کوهی در خاورمیانه بی نظیر است
وی ادامه داد: ۱۸ معدن صدف کوهی در استان داریم که در شهرستان‌های گنبدکاووس و کلاله واقع شده است، این معادن حالت ماده طبیعی داشته و صدف دو کفه‌ای هستند که به مرور به فسیل تبدیل شده و در صنایع دام و طیور استفاده می‌شود.
حسنی نسب با بیان اینکه صدف کوهی در سایر نقاط کشور وجود ندارد و در خاورمیانه هم بی نظیر است، اما گفت که این مواد قابلیت صادرات نداشته و تنها نیاز کشور را تأمین می‌کند و کسی هم اقدام خاصی برای صادرات آن انجام نداده است.
وی بیان کرد: صادرات مواد معدنی مشکلات خاص خود را دارد و باید استانداردهای خاص کشور هدف رعایت شود.
حسنی نسب در خصوص کاربرد صدف کوهی در صنعت ساختمان، اضافه کرد: از صدف کوهی به عنوان پودرسنگ در حد آزمایش و محدود در صنایع ساختمان استفاده شده است.
وی متذکر شد: امکان افزایش ظرفیت برای هر معدنی تا ۲۵ درصد وجود داشته مشروط به اینکه هیچ گونه تغییری در سیستم خود ایجاد نکند.
فرآوری صنعتی صدف کوهی مغفول مانده است
رئیس خانه معدن گلستان هم در این خصوص به خبرنگار نویاب گفت: تعداد معادن استان نسبت به سایر استان‌های کشور عدد کمتری بوده و خام فروشی جز در صدف کوهی معنی ندارد.
علی علمشاهی افزود: واحد معدنی ید گلستان صادرات و ارزآوری داشته و خام فروشی چندانی ندارد.
وی ادامه داد: در صدف کوهی خام‌فروشی اتفاق می‌افتد و در حال حاضر تنها برای مصارف خوراک دام و طیور و آبزیان استفاده شده در حالی که می‌توان آن را برای مصارف صنعتی استفاده کرد.
رئیس خانه معدن گلستان عنوان کرد: مقرر شده همایشی برای صدف کوهی در استان برگزار شده تا از نظرات متخصصان استفاده و کاربردهای مختلف آنها بررسی شود که در این صورت ارزش افزوده بالایی را ایجاد خواهد کرد.
علمشاهی افزود: صدف کوهی می‌تواند در صنعت لاستیک سازی، روکش سیم و کابل، کاغذ، رنگ، روکش سرامیک، کلید و پریز، ملامینه و غیره استفاده شود.
وی ادامه داد: ایجاد واحدهای زغال شویی در استان توجیه اقتصادی آن‌چنانی ندارد زیرا میزان مواد استحصالی پایین است.
چند معدن در مرحله اکتشاف هستند
علمشاهی با بیان اینکه چندین معدن هم در استان در مرحله اکتشاف هستند، گفت: اگر این معادن به نتیجه برسند ارزآوری و اشتغال بالایی را به همراه خواهند داشت.
وی توضیح داد که صدف کوهی و ید گلستان در کشور و خاورمیانه انحصاری بوده و باید بر روی آنها بیشتر کار شود.
رئیس خانه معدن گلستان گفت: اداره کل صمت باید بستر سرمایه گذاری و مطالعه و همچنین کاربردی کردن مواد استحصالی از معادن را فراهم کند.
علمشاهی بیان کرد: هرچند که در دو ماده ید و صدف کوهی پتانسیل‌های بالقوه فراوانی وجود داشته که باید بر روی آن کار کرد اما ممکن است این فرصت در زغال سنگ نباشد چون ماده جدیدی نیست.
وی مهمترین مشکل معادن گلستان را مشکلات محیط زیستی و منابع طبیعی برشمرد و گفت: این معضلات باید ریشه‌ای برطرف شود زیرا اگر بخواهیم تعداد واحدهای معدنی استان افزایش یابد، باید محیط زیست و منابع طبیعی همکاری بیشتری با ما داشته باشد.
به گزارش خبرنگار نویاب، با توجه به استمرار خشکسالی و ضرورت هدایت فرصت‌های شغلی به بخش‌های دیگر یکی از این حوزه‌هایی که می‌تواند این بار را بر دوش بکشد، معادن هستند که نقش مؤثری در حوزه اشتغال آفرینی پایدار و توسعه همگون استان خواهند داشت.
پیش بینی تسهیلات کم بهره، به روزرسانی خطوط استحصال و از همه مهم‌تر فرآوری محصولات برای صادرات از جمله راهکارهای تحول و شکوفایی در بخش معادن گلستان است.
