اعظم محبی- نویاب: شعار اصلی دولت سیزدهم، در راستای تأمین مسکن و طرح جهش تولید بوده که این امر نیازمند زیرساخت ها و خدماتی است که بخش عمده آن به تلاش ها و وظایف مهندسان ساختمان برمی گردد.
مهندسان ساختمان در راستای اجرای قانون در عرصه‌های مختلف اجرا، نظارت و طراحی حضور فعال دارند اما یکی از گلایه های فعالان این بخش واقعی نبودن تعرفه ها و به نسبت آن خدمات مهندسی است.
این مساله نگرانی هایی را هم در طرح جهش مسکن ایجاد کرده زیرا در شرایطی که این طرح می تواند به بهبود فضای کسب و کار جامعه مهندسی کمک کند اما تعرفه هایی که با واقعیت جامعه فاصله دارد و در عین حال کیفیت پایین ساخت و سازها این هشدار را می دهد که برای جلوگیری از تکرار برخی تجربیات تلخ مسکن باید فکری به حال خدمات مهندسی کرد.
یکی از مسائلی که به بالابردن کیفیت ساختمان ها کمک می کند ارتقاء جایگاه مهندسان و بهبود کیفیت خدمات مهندسی و واقعی شدن خدمات و حق الزحمه آن ها است لذا برای بررسی این موضوع با «سید محمد مرتضوی»، عضو هیئت مدیره کانون سراسری انبوه سازان کشور و رئیس انجمن انبوه سازان گلستان گفتگو کردیم که در ادامه خواهد آمد.
* بسیاری معتقد هستند که نرخ خدمات مهندسی نیازمند بازنگری است، نظر شما چیست؟
نرخ خدمات مهندسی به اعتقاد بسیاری از مهندسان، نرخ مناسبی نیست و با واقعیت‌های جامعه فاصله دارد. این ارقام درصد ناچیزی از قیمت تمام شده ساختمان را تشکیل می دهد لذا بسیاری منتقد این حق الزحمه ها بوده و باید در نحوه محاسبه دستمزدها بازنگری شود.
در نقطه مقابل بسیاری از افرادی که می‌خواهند از خدمات مهندسی بهره برداری کنند هم منتقد این خدمات بوده و معتقد هستند که این فعالیت ها باید از کیفیت و کارآمدی بیشتری برخوردار باشد و منجر به بهره‌وری بیشتری در ساختمان ها شود.
بسیاری منتقد این حق الزحمه ها مهندسی بوده و باید در نحوه محاسبه دستمزدها بازنگری شود
* چه باید کرد؟
این دو نگاه در واقع نقشه راهی را برای مهندسان ترسیم کرده که باید تلفیقی از آن را در نظر بگیرند و با اصلاحات در هر دو بخش، ساختمان ها را به کیفیت بهتری رسانده و خدمات بهتری هم از لحاظ جامعه مهندسی در تمامی حوزه ها چه در حوزه طراحی، نظارت و یا در حوزه اجرا در ساخت و سازهای شهری داشته باشیم و به کیفیت و کارآمدی بیشتر ساختمان‌ها کمک کنیم و مشکلاتی که در خصوص نگهداری، بهره وری و استهلاک ساختمان ها است را به حداقل برسانیم.
طبعاً در چنین شرایطی است که جامعه مهندسی در ساختمان‌ها ارزش افزوده ایجاد کرده و می تواند انتظار داشته باشد که دستمزدها و نرخ های بهتری را مطرح دهد.
به عنوان مثال امروز می بینیم که بسیاری از مهندسان طراح با ارائه نقشه های خوب و رعایت همه موضوعات در بخش‌های مختلف ساختمان، ارتباطات، تقسیم مشاعات، نقشه ها و نماهای جذاب و توجه به همه موضوعاتی که پروژه باید در تطابق به موقعیت های محلات و شرایط بومی خود داشته باشد، ساختمان را از یک ارزش افزوده بهتری بهره مند می کنند لذا بهره‌برداران ساختمان رضایت قابل توجهی را از این طراحی دارند. طبعاً در چنین شرایطی می توان انتظار داشت که دستمزدهای بالاتری هم منظور شود.
در حوزه نظارت و اجرا هم مهندسان می‌توانند با حضور بیشتر و موثر خود و با ارتباطات خوب با مالکان پروژه، شرایط بهتر و مناسب تری را ایجاد کنند.
* آیا این مسأله در ایجاد فضای رقابتی و افزایش کیفیت موثر است؟
بله در این شرایط، ساخت و ساز و هزینه ها با نرخ مناسبی به ثمر نشسته و از طرف دیگر ضمن کنترل قیمت تمام شده، کیفیت ساخت و ساز هم به شکل حداکثری بالاتر می رود.
بنابراین اگر بخواهیم به صورت تلفیقی این مسائل را در نظر بگیریم، می توان انتظار داشت که مهندسان با دارا بودن خلاقیت و افکار نوین و با افزایش کیفیت و بهره‌وری ساختمان و ایجاد ارزش افزوده، دستمزدهای بیشتری هم با توجه به شان و جایگاهشان داشته باشند.
مهندسان با دارا بودن خلاقیت و افکار نوین، در افزایش کیفیت و بهره‌وری ساختمان و ایجاد ارزش افزوده نقش دارند
شاید اساساً نرخ گذاری برای خدمات مهندسی کار صحیحی نباشد، علی الخصوص در حوزه طراحی، شرایط رقابتی بازار تعیین کننده است، مهندسانی در بازار فعالیت می‌کنند که هر کدام از آنها برندی محسوب شده و طبیعتا مالک، انبوه ساز و سازنده از پرداخت دستمزد بالا به آن ها هیچ محدودیتی ندارد و می داند استفاده از تفکرات مهندسی آنها چه ارزشی را برای ساختمان خود فراهم کرده و شرایط فروش ساختمان را هم بهبود می بخشد.
* در سایر بخش های چطور؟
در حوزه اجرا هم حضور مجریان در عرصه صنعت ساخت و ساز، می‌تواند منجر به تحولات و بسترهای خوبی در کارگاه های ساختمانی شود. آن ها می توانند کنترل موثری بر روی هزینه‌ها اعمال کرده و شرایط ایمنی و مخاطرات ساختمان ها را به حداقل برسانند.
طبعاً استفاده از این مجریان ذی صلاح محدود نیست و دستمزدها هم با توجه به کیفیت خدمات باید تعیین شود و نرخ گذاری در این شرایط کار صحیحی نیست.
* آیا این دیدگاه با قوانین و آیین نامه ها همخوانی دارد؟
این اظهارات با آنچه در آیین نامه ها موجود است، هماهنگی ندارد و امیدواریم این موارد اصلاح شده و جامعه مهندسی هم خدمات خود را به صورت رقابتی عرضه کند که در چهارچوب آن افراد با خلاقیت بالا می‌توانند از آن بیشتر بهره ببرند.
بعضاً قراردادهای وجود دارد که در عالم واقعیت منجر به هیچ گونه فعالیت نمی شود که این امر وهن جامعه مهندسی را به دنبال دارد
بعضا قراردادهایی وجود دارد که در عالم واقعیت منجر به هیچ گونه فعالیت کاری و اجرایی نمی‌شود و طبعا موجبات وهن جامعه مهندسی و پایین آوردن شان آن ها را فراهم کرده است و قطعا باید یک فکر اساسی در این زمینه شود. باید شرایط خروج کسانی که صرفا با عقد قرارداد دستمزدهای هنگفتی را طلب می کنند، فراهم کنیم و فضا را برای ارائه خدمات واقعی و کیفی ایجاد کرده تا منجر به حذف «قراردادهای صوری» شود.
* نقش و جایگاه مهندسان در طرح جهش تولید مسکن؟
بیش از ۹۰ هزار واحد مسکونی در طرح جهش تولید مسکن در گلستان ساخته خواهد شد که حدود ۵۰ هزار واحد آن به شهرها اختصاص دارد و طبعا مهندسان می‌توانند به صورت فراگیر در این پروژه ها مشارکت داشته باشند و بستر کار گسترده‌ای فراهم است.
اشتباهات و نارسایی هایی در ساخت مسکن مهر وجود داشت و چه مهندسانی که به صورت سازنده ورود کردند و چه در بخش نظارت، طراحی و اجرا در بخش های از کار، نتوانستند خدماتی که منجر به ارائه سکونتگاه های کیفی مناسب شود را در سطح متعالی ارائه کنند.
لذا باید سازمان نظام مهندسی در این زمینه ورود کرده و برای تمام سایت ها و محلات و پروژه های عظیم طرح جهش مسکن، برنامه‌ریزی‌های مناسبی داشته باشد و از تفکرات و خلاقیت های جامعه مهندسان حداکثر بهره را ببرد.
سکونتگاه ها باید به صورت کیفی و با در نظر گرفتن همه استانداردها دیده شده و می طلبد که هیچ گونه فرصت سوزی در این زمینه نداشته باشیم و همه خدمات مناسب شهری را در آن ها ببینیم.
نکته مهم دیگر حضور مهندسان در پروژه های عمرانی است که مدیریت شهری آن را دنبال می‌کند؛ در حال حاضر، ارتباط و نقش مهندسان و همکاری آنها با مدیران شهری در سطح بالایی نیست و باید آن را به عنوان یک نقیصه در نظر گرفت. شهرها باید بیشتر از خدمات مهندسان بهره مند شده و این عمل باید در همه حوزه های شهرسازی، تهیه طرح های هادی و تفصیلی و غیره اتفاق بیفتد و مهندسان با ایجاد ارزش افزوده به اقتصاد شهری کمک کنند.
امیدواریم شرایط بهتری چه از نظر فنی و چه به لحاظ کسب و کار و خدمات مهندسی ایجاد شود و تلاش کنیم تا شرایط مهندسی را به حالت بهتری از گذشته برسانیم.
