نویاب؛ گروه کشاورزی- نسترن فرامرزی: هر جامعه‌ای به عنوان یک حلقه مهم از زنجیره توسعه و پیشرفت ملی شناخته می‌شود و تمام برنامه های زیرساختی و اقتصادی با تکیه بر سرمایه های اجتماعی بنا خواهد شد لذا توجه به توانمندی جامعه امری ضروری است. توانمندسازی و افزایش دانش جوامع محلی به عنوان یک اصل اساسی، نقشی بسیار مهم در کاهش صدمات به منابع ملی، افزایش بهره‌وری، کاهش مصرف انرژی، بهبود سرعت توسعه، ماندگاری برنامه ها و رسیدن به اهداف بخصوص در بخش کشاورزی و رشد تولید ایفا می‌کند.
در حقیقت باید گفت برای رسیدن به توسعه پایدار که هم تامین کننده نیازها باشد و هم حافظ محیط زیست، توانمندی سازی و آموزش رکن اساسی شناخته می شود و هدف نهایی آن برای جامعه افزایش رفاه و حفظ ذخایر برای آیندگان است.
از زمان‌های گذشته تا به امروز، جوامع محلی همواره نقش مهمی در نگهداری و حفظ منابع ملی داشته‌اند. اما با تغییرات سریع در جهان مدرن، ضرورت افزایش دانش و توانمندی‌های این جوامع نیز بیش از پیش آشکار شده است. علوم و فناوری که پیشتر سرعتی به اندازه یک قرن داشتند در عصر حاضر به تغییرهای متعدد در دهه رسیده است و این مساله همسو بودن آموزش جوامع با فناوری و دانش روز را مهمتر و البته سختتر کرده است. بررسی دقیق‌تر نشان می‌دهد که این افزایش توانمندی‌ها به عوامل بسیاری کمک می‌کند:
کاهش صدمات به منابع ملی
توانمندی‌های جوامع محلی، از طریق ارتقاء دانش، آموزش‌های کشاورزی پیشرفته و مدیریت بهینه منابع طبیعی، به کاهش صدمات به منابع ملی کمک می‌کند. با افزایش آگاهی در مورد روش‌های پایدار کشاورزی، جلوگیری از تخریب جنگل‌ها و حفظ تنوع زیستی، به تعادل بیشتری در اکوسیستم‌ها کمک می‌کنیم.
بخش زیادی از آب و خاک کشور در بخش کشاورزی مصرف می شود. به گفته آمار رسمی بیش از ۸۷ تا ۹۰ درصد منابع آبی در بخش کشاورزی مصرف شده و خاک کشور نیز به دلیل عدم رعایت الگوهای درست کشاورزی صدمات بسیاری دیده است. مواردی همچون استفاده بی رویه از کود و سم، استفاده از نهاده های بی کیفیت، فشار با کشت های پیاپی به خاک و … باعث شده یکی از دغدغه های جدی آینده اقتصادی کشور حفظ آب و خاک باشد.
در چنین شرایطی آموزش و توانمندسازی بهترین و موثرترین راه عبور از چالش هاست.
افزایش بهره‌وری در کشاورزی
آموزش‌های کشاورزی به جوامع محلی، روش‌های نوین و علمی در زمینه کاشت، داشت و مدیریت محصولات کشاورزی را معرفی می‌کند. این اقدامات منجر به افزایش بهره‌وری، کیفیت بالاتر محصولات و کاهش هدررفت منابع می‌شود. امروزه کشاورزی دنیا با ترکیب تکنولوژی و پژوهش به دستاوردهایی که رسیده نه تنها مصرف منابع ملی را کاهش داده بلکه تولید را در سطح زیر کشت به چندین برابر افزایش داده است و باعث شده میزان رشد اقتصادی ذی نفعان چندبرابر شود.
این مساله در کشور ما که به دلایل مختلف همچون عدم آگاهی از روش ها و تکنولوژی های نوین همچنان مورد توجه قرار نگرفته و ضروری است با انتقال دانش و توانمند ساختن ذی نفعان بهره وری را ارتقاء دهیم. در چنین شرایطی قطعا شاهد رشد تولید نیز خواهیم بود. این افزایش بهره‌وری در کشاورزی، تولیدات بیشتر و ارزش افزوده را ایجاد می‌کند و بهبود شرایط اقتصادی جامعه را تسهیل می‌کند.
حفاظت از محیط زیست
حفظ محیط زیست به عنوان عامل تاثیرگذار در کشاورزی پایدار مطرح می شود و کاهش استفاده از مواد و سموم شیمیایی، آفت کش ها و افزایش کارایی کودها و در نهایت ارتقاء بهره وری و بازدهی کشاورزی با کاهش مصرف نهاده ها از روش های این حفاظت است. همچنین جلوگیری از فرسایش خاک با روش های نوین موضوع دیگری از حفاظت محیط زیست و منابع طبیعی در بخش کشاورزی است که در این سال ها بیش از پیش اهمیت پیدا کرده است.
آگاهی از اهمیت حفاظت از منابع ملی و محیط زیست به جهت وابستگی درآمد کشاورزان به این بخش ها بسیار مهم و کلیدی است و در صورتی که بهترین و جدیدترین روش ها به جوامع محلی منتقل شود ضمن بهبود درآمدهای حوزه کشاورزی شاهد حفاظت بهتر نیز خواهیم بود.
در نتیجه، باید توجه کنیم که افزایش دانش و توانمندی‌های جوامع محلی نه تنها به توسعه محلی کمک می‌کند، بلکه تأثیرات مثبتی بر کاهش صدمات به منابع ملی، افزایش بهره‌وری در کشاورزی و رشد تولید دارد. با سرمایه‌گذاری در آموزش و ارتقاء دانش افراد، می‌توانیم به سوی توسعه پایدار و آینده بهتری برای جامعه خود حرکت کنیم.
* کارشناس کشاورزی
