به گزارش نویاب به نقل از بازار، زهکشی اراضی، فراهم کردن محیطی مناسب برای رشد ریشه گیاه از لحاظ تهویه و شوری است و به نوعی خارج شدن طبیعی یا مصنوعی آب مازاد از یک منطقه محسوب می شود که راندمان تولید را افزایش می دهد.
با توجه به اینکه ۳۸ درصد از اشتغال مستقیم ساکنان مردم گلستان از طریق کشاورزی است، پوشش اراضی شوره زار و ماندابی گلستان علاوه بر اصلاح خاک، خودکفایی در تولید، جلوگیری از مهاجرت روستاییان به شهرها و اشتغال پایدار را رغم می زند که از این حیث بسیار حائز اهمیت است.
«محسن برزعلی» مدیر طرح زهکشی اراضی اولویت دار شرکت آب منطقه ای گلستان می گوید از مجموع ۲۸۰ هزار هکتار از اراضی اولویت دار طرح زهکشی، در حال حاضر از ۴۲ هزار هکتار اراضی ناحیه یک این طرح، عملیات اجرایی ۳۵ هزار هکتار در سطح شهرستان های آق قلا ، بندرترکمن و گمیشان در حال انجام است که تا کنون ۵۵ درصد پیشرفت داشته است. برای اطلاع از ابعاد مختلف این طرح، گفتگویی را با این مقام مسئول ترتیب داده است که در ذیل می‌خوانید.
* در مورد طرح زهکشی اراضی اولویت‌دار توضیح دهید
طرح زهکشی اراضی اولویت دار یکی از طرح های بزرگ استان است که مطالعات آن به سال ۸۵ بر می گردد. در مطالعات اولیه مشخص شد که سطحی به مساحت ۴۵۰ هزار هکتار از اراضی استان نیازمند زهکشی بوده که مشکل ۲۸۰ هزار هکتار آن حاد است.
در گلستان ۸۴۰ هزار هکتار اراضی کشاورزی وجود دارد که از این مساحت ۲۴ درصد اراضی، آبی و ۷۶ درصد دیم است
کل منطقه طرح به سه قسمت تقسیم بندی شد و با توجه به شرایط منطقه این طرح را در سه سطح مختلف تعریف کردیم که در سطح نخست اصلاح سازه های موجود و لایروبی زهکشی ها در منطقه به عنوان مُسکن اولیه در اولویت عملیات اجرائی اقدامات قرار گرفت در ادامه، اهداف میان مدت مورد توجه قرار گرفت که نیازمند اقدامات پایدار بود. احداث سازه های آشغال گیر و رسوب گیر، احداث زهکش های درجه یک و درجه دو و اصلاح و تکمیل ایستگاه های پمپاژ در دستور کار قرار گرفت.
* این طرح از چه سالی آغاز و تا کنون چه اقداماتی انجام شده است؟
طرح زهکشی و عملیات اجرایی آن از سال ۸۹ شروع شد که تا کنون در قالب طرح زهکشی نسبت به احداث زهکش اصلی اورکت حاجی و بصیرآباد بطول۵۳ کیلومتر، زهکش پنج پیکر ۵ کیلومتر، زهکش درجه دو۸۴ کیلومتر، خاکریزی جاده سرویس ۸۳کیلومتر، توونان ریزی جاده سرویس ۱۵کیلومتر، سازه اجرا شده اصلی ۱۶سازه، تعداد سازه فرعی۱۳۴ سازه، اجرای آشغالگیر زیارت و آشغالگیر انجیراب با پیشرفت ۱۰۰ درصد تکمیل و آماده بهره برداری، رسوبگیر گرمابدشت پیشرفت ۶۰ درصد در سطح ۲۳ هکتار،احداث کانال رابط بین قره‌سو و گرگانرود(کانال انجیراب) با پیشرفت ۲۵ درصد، تکمیل سد کوچک مخزنی سیجوال با پیشرفت ۱۰۰ درصد تا تراز شش متر (۴۰ هکتاری با حجم یک و نیم میلیون مترمکعب)- آماده بهره برداری، لایروبی بازه های بحرانی رودخانههای منطقه در قالب طرح زهکشی بطول ۱۷۹ کیلومتر، در قالب این طرح انجام شده است.
هدف از طرح زهکشی رفع آبگرفتگی اراضی و اصلاح خاک است
همچنین با عنایت به اهمیت لایروبی زهکش های موجود و مهمترین زهکش های طبیعی منطقه که در محدوده گرگانرود و قره سو قرار دارند، در دستور کار قرار گرفت و عملیات لایروبی بخش از آن در قالب طرح زهکشی انجام شده است کل محدوده ای که مشکل حاد زهکشی دارد به سه ناحیه با مساحت های ۴۲ هزار هکتار، ۷۸ هزار هکتار و ۱۶۰ هزار هکتار تقسیم بندی شده است. در ناحیه یک بدلیل بالابودن سطح آب زیرزمینی، نفوذ پدیری کم خاک و متاثر بودن از دو زهکش طبیعی(رودخانه گرگانرود و قره سو) سطح آب زیر زمینی بالا بوده که این عوامل باعث شده تا در اولویت اول زهکشی قرار بگیرد. در ناحیه دو، موضوع بالا بودن سطح آب کمرنگ تر بوده و مسئله اصلاح خاک شور و لب شور مطرح است.
* با اجرایی شدن طرح زهکشی چه مشکلاتی برطرف می شود و چرا انجام این طرح دارای اهمیت است؟
هدف از طرح زهکشی رفع آبگرفتگی اراضی و اصلاح خاک است. در گلستان ۸۴۰ هزار هکتار اراضی کشاورزی وجود دارد که از این مساحت ۲۴ درصد اراضی، آبی و ۷۶ درصد دیم است. با توجه به محدودیت های منابع آبی در استان(حجم کل منابع آبی استان حدود ۵/۲ میلیارد متر مکعب)، نمی‌توان بیش از حد از این منابع برداشت کرد که در این شرایط راهکار پیشنهادی، استفاده حداکثر از نزولات جوی است.
* عملیات اجرایی این طرح در چه مساحتی انجام شده است؟
مساحت ۲۸۰ هکتاری که مشکل حاد زهکشی دارد به دو سطح کلی ۱۶۰ و ۱۲۰ هزار هکتاری تقسیم بندی شده است که متولی مساحت بیشتر جهاد کشاورزی و متولی سطح دیگر آب منطقه ای است. در محدوده ۴۲ هزار هکتاری که عملیات اجرایی آن آغاز شده ۴۵ درصد پیشرفت داشته است.
نیاز اعتباری برای تکمیل همه مولفه های طرح در سطح ۱۲۰ هزار هکتاری، حدود ۲۰۰۰ میلیارد تومان است. عملیات اجرایی طرح زهکشی در سطحی به مساحت ۳۵ هزار هکتار در حال انجام که تا کنون ۵۵ درصد پیشرفت داشته است از سوی دیگر میزان اعتباری که برای این طرح مصوب شده بود ۲۸۰ میلیارد تومان بوده که ۲۱۱ میلیارد تومان آن تخصیص پیدا کرده و تا امروز ۲۰۲ میلیارد تومان هزینه شده است.
