مریم رضایی؛ نویاب: به دلیل دست اندازی و برداشت بی رویه چوب در گذشته، برداشت چوب از جنگل های شمال کشور در سال های اخیر ممنوع شد با اینحال به دلیل کاربردی بودن این محصول در زندگی امروزه بشر، زراعت چوب به عنوان یکی از راه های تامین نیاز چوبی کشور، مطرح شد. به اعتقاد بسیاری از کارشناسان این حوزه، زراعت و واردات مهم ترین راهکارهای تامین کننده چوب در کشور است اما هر دو گزینه مطروحه موافقان و مخالفانی دارد.
برخی کارشناسان معتقدند کشت پالونیا در گلستان مضر است اما تعدادی از متخصصان ضمن رد این موضوع می گویند درصورت رونق کشت این گونه در استانی که قطب کشاورزی کشور است، واردکنندگان متضرر می شوند و دقیقا مطابق تجارب این سال ها، کشاورزان به همین راحتی به سراغ زراعت چوب نمی روند چراکه آن ها عادت به کشاورزی دارند، برداشت یک ساله و کسب درآمد سالانه از این حوزه و نیاز معیشتی زارعان آنها را بر این داشته تا از زراعت محصولاتی نظیر چوب که زمانی به نسبت طولانی تر را می طلبد، امتناع کنند. برای آن ها سخت است محصولی بکارند که پنج سال دیگر باردهد. از طرفی کارشناسان منابع طبیعی و حوزه چوب معتقدند که در آمد زراعت چوب می تواند تا چندین سال زندگی کشاورز را بیمه کند.
کار دشوار پیش روی منابع طبیعی
آنچه مسلم است اینکه کار سختی پیش روی منابع طبیعی است زیرا زراعت چوب مخصوصا با گونه هایی که آزمایش خودشان را خیلی خوب پس نداده اند، طرفدار زیادی ندارد. صنوبر یکی از گونه هایی است که در زراعت چوب به کشاورزان و زارعان توصیه می شود چرا که از گذشته های دور در اطراف زمین ها کاشت شده است.
برخی کارشناسان معتقدند کشت پالونیا در گلستان مضر است
اکالیپتوس گونه دیگری است که به زارعان پیشنهاد داده می شود اما این درخت برای همه گلستانی ها خاطره بدی از خود به جای گذاشته است، زیرا در سرما و یخبندان زمستان سال ۸۶ تمامی درختان اکالیپتوس از بین رفت و اکنون دیگر میلی برای کشت این گونه ها وجود ندارد با این حال اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان گلستان به پیروی از تصمیمات کشوری به همه کشاورزان همین دو گونه را پیشنهاد می کند و نهال در اختیار متقاضیان قرار می دهد.
اما کارشناسان این حوزه که خودشان هم دستی در تولید، کاشت و زراعت چوب دارند از گونه دیگری به نام پالونیا نام می برند و معتقد هستند این گونه اگر رواج پیدا کند کشاورزان می توانند با کاشت آن درآمدی بسیار بیشتر از محصولات کشاورزی داشته باشند. پالونیا گونه ایی است که به واسطه برخورداری از چوب بسیار باارزش در صنایع مختلف مورد مصرف است. اما داستان کاشت پالونیا به همین راحتی نیست چرا که وزارت کشور چندی پیش به این قضیه ورود پیدا کرده و کشت آن را در اراضی ملی ممنوع اعلام کرده است. همین موضوع باعث شده تا زارعان کمی نسبت به کاشت این گونه عقب نشینی کنند. برای ممنوعیت پالونیا دلیل های متعددی اعلام شده که یکی از آن ها مهاجم بودن این گیاه غیر بومی است.
پالونیا گونه ای خوب
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در خصوص کشت پالونیا در گفتگو با خبرنگار نویاب ضمن یادآوری این نکته که سه گونه صنوبر، اکالیپتوس و پالونیا برای زراعت چوب استفاده می شود، گفت: بر اساس تجربه و آزمایش های انجام شده، پالونیا به دلیل سرعت رشد و استفاده آن در تولید الوارهای صنعتی با قطر بالا، مستحکم و انعطاف پذیر و بسیاری از خصوصیات دیگر بیشتر مورد استقبال قرار گرفته است.
حسن سلطانلو با بیان اینکه زراعت چوب با گونه پالونیا مورد حمایت بخش های دولتی نیست، ادامه داد: یکی از اصلی‌ترین چالش‌های زراعت چوب پالونیا این است که متاسفانه بخش دولتی تاکنون هیچ رقم اصلاح‌شده مناسبی برای کشاورزان معرفی نکرده است و کشاورزان اقدام به کاشت نهال‌هایی می‌کنند که به دلیل ژنتیک نامشخص اغلب توان تولید چوب آنها پایین‌تر از ارقام اصلاح‌شده است.
رئیس هیات مدیره شرکت دانش‌بنیان زیست‌فرایند تولید پایدار افزود: زراعت چوب پالونیا در هر هکتار ۶۲۵ درخت پالونیا با تراکم چهار در چهار متر کشت می شود و تا شش دوره آن هم هر هشت سال یکبار می توان از آن ۴۵۰ متر مکعب چوب پالونیا برداشت کرد همچنین در تیر ماه ۱۴۰۱ قیمت هر متر مکعب چوب پالونیا با قطر بالای ۳۵ سانتی‌متر حدود هفت میلیون تومان خرید و فروش می‌شد.
مخالفت وارد کنندگان با پالونیا
روح الله سایری که در مینودشت شرکت نهال چوب هیرکان را دارد و از تولید نشاء پالونیا تا محصولات چوبی مشغول به فعالیت هستند، در گفتگو با خبرنگار نویاب گفت: یازده سال پیش با هدف تحقیق در نیم هکتار گونه های خاص مختلفی را کشت کردیم که پالونیا با توجه به اقلیم منطقه بیشترین بازدهی را دارد و سود مالی خوبی از فروش چوب داشت که نسب به سایر محصولات اقتصادی تر بود.
پالونیا به دلیل سرعت رشد و استفاده آن در تولید الوارهای صنعتی با قطر بالا، مستحکم و انعطاف پذیر و بسیاری از خصوصیات دیگر بیشتر مورد استقبال قرار گرفته است
وی ادامه داد: در سال های گذشته یک فعال محیط زیست به پشتوانه متنی که در یک وبلاگ خارجی نوشته بود گفت که پالونیا گونه ای مهاجم است. موضوعی که واردکنندگان چوب آگاهانه و هوشمندانه ازآن حمایت کردند از سوی دیگر ممنوعیت کشت پالونیا در اراضی ملی است، کشاورزان می توانند نسبت به کشت این گونه در اراضی خود اقدام کنند زیرا مهاجم بودن پالونیا ادعایی غیر باور است بنابراین می خواهیم که با دلایل منطقی مهاجم بودن نبودن این گونه را اثبات کنند چراکه در دهه ۷۰ دانشگاه منابع طبیعی و علوم کشاورزی گرگان در جنگل شصت کلا با هدف تحقیق اقدام به کشت پالونیا کرد بعد از حدود ۳۰ سال هیچ تهاجمی از این گونه مشاهده نشده است.
وی باتاکید بر اینکه پالونیا مصرف آب بالایی ندارد و حتی کمتر از صنوبر نیاز به آب دارد، گفت: در حال حاضر نهال پالونیا از ۱۵ هزار تومان تا ۴۵ هزار تومان به فروش می رسد. این در حالی است که نهال گردو و بسیاری از نهال های مثمره دیگر با مبلغ بیشتری خریداری می شود اگر نهال دیگری تولید می کردم شرایط مالی بهتری داشتم اما می خواهم به کشور کمک کنم و می دانم که کشاورز با کشت نهال شرایط اقتصادی بهتری خواهد داشت.
ممنوعیت کشت در اراضی جنگلی
در همین رابطه رییس اداره جنگلکاری، پارک ها و ذخیره گاه های جنگلی منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان به خبرنگار نویاب گفت: کشت این گونه در زمین های شخصی برای زراعت چوب مشکلی ندارد اما کشت آن در اراضی جنگلی و ملی ممنوع است.
علی اصغر نیکویی ادامه داد: یک زارع برای زراعت چوب با بررسی هایی که انجام می دهد و با نظر کارشناسان باید به نتیجه برسد که چه گونه ای برای زراعت چوب مناسب است اما اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان فقط برای گونه های صنوبر و اکالیپتوس از زارع حمایت می کند سالانه به میزان دست کم یک میلیون اصله نهال زراعت چوب که ترکیبی از درختان صنوبر و اکالیپتوس است که از سوی نهالستان قرق تولید می‌شود.
اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان فقط برای گونه های صنوبر و اکالیپتوس از زارع حمایت می کند
وی با بیان اینکه اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان به صورت رایگان نهال در اختیار زارعین قرار می دهد، گفت: در برخی مواقع نیز کشاورزان را به بانک معرفی می کند تا بتوانند از تسهیلات دولتی استفاده کنند برهمین اساس در سال گذشته برای هر هکتار زراعت چوب ۱۵ میلیون تومان تسهیلات بود که امسال این رقم ۲۵ میلیون پیشنهاد شده است.
نیاز صنعت کشتی سازی
رئیس اداره جنگلکاری، پارک ها و ذخیره گاه های جنگلی منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان افزود: اعتقاد کارشناسان این است که این گیاه غیر بومی و مهاجم است و مصرف آب بالایی دارد و با توجه به شرایط کم آبی صلاح نیست این گونه کشت شود.
نیکویی ادامه داد: چوب این درخت ارزشمند است و برای صنایع کشتی سازی و هواپیماسازی استفاده می شود و قیمت بالایی دارد اما در حال حاضر منابع طبیعی و آبخیزداری استان گلستان با توجه به سیاست های سازمان نظر و حمایتی روی کشت این گونه ندارد.
کشور به چوب نیاز دارد و صنایع بسیاری هستند که به عنوان ماده اولیه وابسته به چوب بوده و باید این نیاز برطرف شود. با توجه به اینکه برداشت چوب از جنگل های هیرکانی متوقف شده و واردات آن هم به معنی خروج ارز و سرمایه دولتی است. تنها نسخه که در این میان می تواند مرهمی بر پیکره جنگل های شمال کشور باشد زراعت چوب است. این در حالی است که دولت هنوز نتوانسته نسخه واحدی برای زارعان صادر کند و علاقه مندان به زراعت چوب اندروخم یک کوچه مانده اند.
