هنگامه خاندوزی، نویاب؛ اگرچه در مصوبه شورای وزیران محدودیت‌هایی برای کشت شالی در گلستان در نظر گرفته شده، اما در الگوی کشت این استان، سهم گلستان برای کشت شالی ۴۸ هزار هکتار است. وضعیت منابع آبی در شرایط بحرانی قرار دارد و از طرفی، با توجه به افزایش قیمت برنج در سال‌های اخیر، کشاورزان تمایل زیادی به کشت این محصول دارند. برای حل این مشکل، طرح‌های مختلفی همچون طرح نکاشت، توسعه خشکه‌کاری برنج و معرفی کشت‌های جایگزین مطرح شده‌اند، اما متاسفانه در سال‌های اخیر هیچکدام از این طرح‌ها به نتیجه نرسیده است و همچنان کشت این محصول آب‌دوست در گلستان رو به افزایش است.
روز گذشته اولین کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی گرگان برگزار شد که یکی از مسائلی که به‌طور برجسته مورد بحث قرار گرفت، مقابله با کشت محصول برنج و جلوگیری از تنش آبی بود.
سال گذشته هیچ خدماتی به شالیکاران داده نشد
معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی گلستان در این خصوص گفت: در سه سال گذشته کشاورزی براساس الگوی کشت انجام می‌شود.
علی اکبر مهقانی ادامه داد: سال گذشته هیچ خدماتی و حمایتی برای محصول شالی نداشتیم و مصوبه شورای وزیران برای ممنوعیت کشت خارج از محدوده استان‌های شمالی وجود دارد که با طرح الگوی کشت تناقض دارد.
وی افزود: در الگوی کشت گلستان ۴۸ هزار و ۵۰۰ هکتار کشت شالی تعریف شده است و با توجه به استراتژیک بودن محصول شالی، ملزم به اجرای الگوی کشت هستیم که در همین راستا خدماتی به کشاورزان ارائه خواهیم داد.
مهقانی ادامه داد: پیشنهاد داده‌ایم که برنامه الگوی کشت را به‌ویژه در مناطقی که تنش آبی بیشتر است تصحیح کنیم، تا میزان آن به ۳۶ هزار هکتار کاهش یابد.
وی با اشاره به اینکه زراعت شالی مشابه خشخاش هیچگونه ممنوعیتی ندارد، افزود: شالی یک زراعت است که تمام کشاورزان می‌توانند آن را کشت کنند.
وی تأکید کرد: اگرچه خشکه‌کاری این محصول در حال اجرا است، اما شرایط کشت این گیاه که آب‌دوست بوده، باعث خواهد شد که عملکرد در خشکه‌کاری کاهش یابد. برگه برنده خشکه‌کاری شالی، کاهش هزینه‌هاست، اما واقعیت این است که در این روش کشاورز با کاهش عملکرد مواجه می شود و این موضوع باعث شده که بسیاری از کشاورزان از این طرح استقبال نکنند.
خشکه‌کاری شالی و مشکلات موجود
معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی گلستان افزود: سال گذشته ۳۰۲ هکتار خشکه‌کاری در گلستان انجام شد و اکنون نسخه خشکه‌کاری تکمیل شده است و در این حوزه کشاورزان پیشرو هم داریم. یکی از کشاورزان گلستانی هر سال ۳۰ هکتار خشکه‌کاری انجام می‌دهد و نزدیک به کشت قرقابی محصول دریافت می‌کند.
اگرچه مهقانی می‌گوید گلستان در خشکه‌کاری کشاورزان پیشرو دارد و تمام تحقیقات لازم انجام شده، اما کشاورزان همچنان از این طرح استقبال نکرده‌اند. یکی از دلایل اصلی این مسأله، هزینه‌های بالای سیستم آبیاری تحت فشار است که متاسفانه دولت تسهیلات و یارانه‌ای برای آن در نظر نگرفته است.
پنبه بهترین جایگزین شالی
رئیس کمیسیون اتاق بازرگانی گرگان نیز معتقد است که دولت باید توجه ویژه‌ای به کشاورزان داشته باشد.
هامان هاشمی در این جلسه اظهار کرد: قرار دادن محدودیت برای کشاورزان و عدم حمایت از آن‌ها، منطقی به نظر نمی‌رسد. از یک طرف نمی‌توانیم جلوی کشت کشاورزان را بگیریم، اما از طرفی ادامه این روند به نابودی منابع آب زیرزمینی خواهد انجامید.
رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی گرگان افزود: در شورای گفت‌وگو طرح نکاشت مطرح شد، اما این طرح هزینه‌های زیادی دارد و اجرای آن دشوار است.
نائب رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی ایران پیشنهاد داد که از وزارت جهاد کشاورزی خواسته شود تا از محصولات کم‌آب‌بر مانند پنبه حمایت بیشتری به عمل آورد و مشوق‌هایی برای استفاده از آبیاری‌های نوین در نظر بگیرد.
وی تاکید کرد: این اقدامات می‌تواند باعث رونق کارخانجات پنبه، جلوگیری از هدررفت آب و توسعه استان شود.
سهم‌خواهی گلستان برای توسعه طرح‌های آبیاری نوین
رییس اداره فناوری های مکانیزه جهاد کشاورزی گلستان نیز بر این مسأله تأکید کرد که سال‌هاست محدودیت کشت شالی در گلستان وجود دارد و پیشنهاد کرد که با توجه به دانشی که گلستان در زمینه خشکه‌کاری دارد و حتی انتقال آن به کشورهای دیگر، از این ظرفیت به‌طور بیشتری استفاده شود.
مریم برزنونی ادامه داد: در برنامه هفتم توسعه، هدف این است که تا سال ۱۴۱۰ عملکرد شالی به ۶.۲ تن در هکتار برسد، در حالی که گلستان اکنون این ظرفیت را دارد.
وی ادامه داد: در الگوی کشت شالی ۴۸ هزار هکتار دیده شده و از طرفی آبیاری تحت فشار نیز از برنامه های برنامه هفتم توسعه است، به همین واسطه ما می توانیم نگاه دو منظوره داشته باشیم.
رئیس اداره فناوری های مکانیزه جهاد کشاورزی گلستان افزود: کشت برنج در ۲۲ استان کشور دیده شده اما سوال اینجاست چرا باید پول ملی را هزینه کنیم تا عملکرد مزارع خوزستان که ۳.۵ تن در هکتار است را به ۶ تن در سال ۱۴۱۰ برسانیم در حالی که گلستان این ظرفیت را دارد و اگر سیستم آبیاری ایجاد کنیم ما در حال حاضر به هدف سال ۱۴۱۰ دست یافته ایم لذا نباید به دانشی که در گلستان وجود دارد بی توجه باشیم.
وی تاکید کرد: برای توسعه خشکه کاری برنج نیاز داریم سهم آبیاری تحت فشار را مطالبه داشته باشیم که هم برای کشت برنج خوب است و هم برای دیگر محصولات مفید خواهد بود.
وی همچنین تأکید کرد: باید سطح کشت شالی استان حفظ شود، چرا که کشاورزی منبع اصلی درآمد استان است و کارخانجات شالیکوبی بسیاری داریم که هنوز از تمام ظرفیت خود استفاده نمی‌کنند.
به نظر می‌رسد که چالش‌های مربوط به کشت شالی راهکارهای عملیاتی مناسبی دارند که می‌توانند به توسعه استان کمک کنند. اما قبل از هر چیز، مسئولان استان باید به دنبال جذب اعتبارات ملی برای اجرای طرح‌های آبیاری نوین و حمایت از کشاورزان باشند.
